در این مقاله تیم تحلیلی بازار نفت و گاز به شرح خواص شیمیایی روغن پایه می پردازد و نقش آن را بر روی کارکرد روان کارها شرح می دهد. روانکار ها موادی هستند که برای کاهش میزان اصطکاک بین سطوح متحرک و ثابت مانند انواع روغن، گریس استفاده می‌ شوند. در یک تعریف ساده، روانکاری روشی است برای جلوگیری از اصطکاک و سایش سطوح متحرکی که روی یکدیگر قرار می‌ گیرند.

معرفی روغن پایه

روغن پایه به روغنی گفته می شود که به عنوان یک پایه برای روانکار محسوب می شود. مهم ترین جز تشکیل دهنده ی روانکار ها از لحاظ حجمی، روغن پایه می باشد و از نظر وزنی به طور میانگین بیش از ۹۵% فرمولاسیون یک روانکار را تشکیل می دهد. در برخی از روانکار ها (روغن کمپرسور و هیدرولیک) ۹۹% روغن را روغن پایه و تنها ۱% آن را مواد افزودنی تشکیل می دهد. روغن های پایه را می توان از منابع نفتی یا غیر نفتی به دست آورد.

بیشتر روغن های پایه ی مصرفی در جهان از پالایش نفت خام به دست می آید. بیشتر ترکیبات تشکیل دهنده ی روغن های پایه را ترکیبات پارافینیک، نفتنیک و آروماتیک تشکیل می دهند.

base oil

خواص شیمیایی روغن پایه

خواص شیمیایی روغن پایه و چگونگی تاثیر گذاری آن بر کارایی روانکار نهایی

۱- فراریت: کم شدن روغن، غلیظ شدن روغن و شکل گیری رسوبات

۲- فعالیت سطحی: کف کردن، رهاسازی هوا، تشکیل امولسیون و فشار پذیری

۳- اکسید شدن: شکل گیری رسوبات، غلیظ شدن روغن، شکل گیری لجن و خوردگی فلزات

۴- گرانروی: سیالیت در دمای پایین، هدر رفتن انرژی، محافظت در برابر سایش و خنک کاری مناسب

۵- قدرت حل کنندگی: تمیزی موتور، سازگاری با درزگیرها، پایداری فرمولاسیون

خواص شیمیایی روغن پایه

روغن پایه ی به دست آمده از نفت خام را روغن پایه ی معدنی می نامند که خود شامل دو دسته ی روغن های پارافینیک و نفتنیک می باشد که از تصفیه ی نفت خام به دست می آیند. روغن های پارافینیک از هیدرو کربن های نرمال (راست زنجیر) و هیدروکربن های ایزو (شاخه دار) تشکیل می شوند. اما روغن های نفتنیک از هیدروکربن های حلقوی سیر شده ی یک یا چند حلقه ای تشکیل می شوند. روغن های پارافینیک در مقایسه با روغن های نفتنیک دارای خواص زیر هستند:

دمای ریزش بالاتر
وزن مخصوص کمتر
شاخص گرانروی بالاتر
خاصیت حل کنندگی کمتر
مقاومت بالا در برابر اکسید شدن
فراریت کم و در نتیجه نقطه ی اشتعال بالاتر

روغن های نفتنیک به طور کلی، برای محدوده های دمایی کم و هنگامی که نقطه ی ریزش پایین مورد نیاز است. به خصوص در روغن های هیدرولیک، سرد کننده ها، روغن های تولید لاستیک، فلز کاری و در روانکار های سیلندر برای موتور های بزرگ و گریس ها قابل استفاده می باشند.

عرضه روغن پایه به تحلیل آرگوس

روغن پایه هادر اجزاء مولکولی و همچنین در خواص فیزیکی و شیمیایی با هم تفاوت دارند. همه روغن پایه ها را بر اساس درصد وزنی ترکیبات سیرشده، درصد وزنی گوگرد و شاخص گرانروی به 5 گروه تقسیم شده اند. روغن پایه فقط بر اساس خواص فیزیکی و شیمیایی دسته بندی می شود نه بر اساس روش تولید. پس روش تولید به تنهایی نشان دهنده ی سطح کیفیت روغن پایه نمی باشد.

برای بهبود کیفیت روغن پایه باید درصد ترکیبات سیر نشده و گوگرد موجود در آن کاهش و شاخص گرانروی روغن را افزایش داد. برای رسیدن به این هدف، از مراحل مختلف پالایش استفاده می شود.