3 عامل مهم اثرگذار بر قیمت جهانی نفت

3 عامل مهم اثر گذار بر قیمت جهانی نفت به تحلیل بازار نفت و گاز:

معامله‌ گرانی که در بازار نفت مشغول فعالیت هستند، تاثیر شدیدی بر قیمت نفت دارند. این معامله‌ گران قیمت نفت را براساس پیش بینی شان از عرضه و تقاضای آتی نفت، پیشنهاد می‌کنند. به علاوه نفت و مشتقات آن به صورت روزانه معامله می‌شوند، این امر نیز بر قیمت نفت اثر گذار خواهد بود. معامله روزانه سبب می‌شود که قیمت محصولات نفتی نیز به صورت روزانه تغییر کند و همه چیز به معاملات در یک روز مشخص وابسته باشد.

معمولا در بازار جهانی از نفت به عنوان یکی از بی ثبات‌ ترین کالا ها نام برده می‌شود. در افزایش قیمت‌ نفت عواملی از قبیل تاجران نفتی، دولت‌ها و همچنین مصرف کنندگان دخیل هستند. قیمت‌های پیشنهادی معامله‌ گران متاثر از تصور آن‌ ها در رابطه با عرضه و تقاضا است. به علاوه سازمان‌ های دیگر نظیر دولت‌ ها و همچنین اتحادیه کشور های صادر کننده نفت یا همان اوپک نیز به طریق گوناگون بر تصمیات معامله‌ گران تاثیر می‌گذارند. در واقع این سازمان‌ ها به وسیله تعدیل میزان نفت تولید و ذخیره شده و همچنین تاثیر بر تجارت نفت، تصمیمات معامله‌ گران بازار جهانی نفت را دستخوش تغییر خواهند کرد.

معامله‌گران تاثیر گذاران اصلی بر قیمت نفت

معمولا قرارداد های آتی نفتی در بورس، جایی که فقط کالا ها در آن معامله می‌شوند، منعقد می‌ شود. به عنوان مثال می‌ توان به دو بورس کالای شیکاگو و نیویورک که از معروف‌ ترین بورس‌ های کالای دنیا هستند اشاره کرد. بیش از 150 سال است که بورس کالای آمریکا در حال فعالیت است. تاجران و معامله‌ گرانی که می‌خواهند در این حوزه فعالیت داشته باشند، باید در کمیسیون معاملات آتی کالا (CFTC)، که از دهه 1920 قوانین مربوط به معامله کالا ها را تنظیم کرده، ثبت نام کرده باشند.

برای تعیین قیمت نفت معمولا از سه عامل کلی استفاده می‌شود که عبارتند از: عرضه فعلی، عرضه آینده و تقاضای مورد انتظار که در ادامه به تفسیر هرکدام از این عوامل و موارد تاثیر گذار می‌ پردازیم.

عرضه فعلی

عرضه فعلی عبارت است از کل تولید جهانی نفت. حدود 40 درصد از کل نفت خام جهان توسط کشورهای عضو اتحادیه اوپک تولید می‌شود. بنابراین این سازمان تاثیر زیادی در تعیین قیمت نفت خواهد داشت.

میزان تاثیر عرضه فعلی بر قیمت نفت با چند مثال واقعی قابل توضیح است. به عنوان نمونه در بازه زمانی ژانویه 2011 تا دسامبر 2014، میزان تولید نفت شیل آمریکا 5 برابر شد. یعنی از یک میلیون بشکه در روز به حدود 4.8 میلیون بشکه در روز افزایش یافت. این افزایش تولید سبب شد که میزان تولید از میزان تقاضا برای نفت پیشی بگیرد. در نتیجه قیمت نفت خام وارداتی آمریکا در فوریه 2016 به حدود 27 دلار در هر بشکه کاهش یافت.

پس از آن در اواخر سال 2019، میزان تولید نفت شیل آمریکا به 12 میلیون بشکه در روز رسید. در این بازه زمانی قیمت هر بشکه نفت به صورت میانگین در حدود 57 دلار بود. در سال 2020 این میزان تولید به 11.28 میلیون بشکه در روز کاهش یافت. در پایان سال 2021، میزان تولید مجددا شاهد یک روند کاهشی بود و به 11.16 میلیون بشکه در روز رسید. پیش بینی می‌شود که برای سال 2022 روند تولید نفت افزایشی باشد و شاهد تولید 12.03 میلیون بشکه نفت در روز باشیم.

علاوه بر افزایش میزان تولید نفت خام، پیش بینی می‌شود که قیمت نفت نیز در سال 2022، یک روند صعودی را طی کند. قیمت هر بشکه نفت وست تگزاس اینترمدیت (WTI) در سال 2021 به صورت متوسط برابر با 68.21 دلار بوده است. وزارت انرژی ایالات متحده آمریکا پیش بینی می‌ کند که این قیمت در سال 2022 به حدود 101.17 دلار برای هر بشکه نفت برسد.

عرضه آینده

مقدار عرضه آتی نفت به میزان نفت ذخیره شده در انبارها بستگی دارد. این ذخایر شامل نفت انبار شده در پالایشگاه‌ ها و همچنین ذخایر استراتژیک نفت می‌شوند. زمانی که قیمت نفت افزایش یابد و یا در اثر رخ دادن بلایای طبیعی جریان نفت ورودی کم شود و یا به هر دلیلی به نفت بیشتری در بازار نیاز باشد از این ذخایر استفاده می‌ شود. دسترسی به ذخایر آتی نفت در ایالات متحده بر اساس معیار های تنظیم شده در قانون سیاست انرژی و حفاظت از انرژی این کشور امکان پذیر خواهد بود.

میزان تقاضا

معامله گران بازار نفت، جهت پیش بینی قیمت‌ها به میزان تقاضای جهانی برای نفت توجه دارند. در این بین تقاضای ایجاد شده از سوی دو کشور ایالات متحده و چین از اهمیت بیشتری برای آن‌ها برخوردار است. برآوردهای ایلات متحده آمریکا در باره میزان تقاضا به صورت ماهانه توسط آژانس اطلاعات انرژی این کشور ارائه می‌شود. در فصل تابستان که آمار سفرها و به دنبال آن استفاده از سوخت افزایش می‌یابد، میزان تقاضا برای نفت خام نیز افزایش پیدا می‌کند. در مقابل در فصل زمستان این تقاضا کاهش خواهد یافت.

تاثیر بلایا بر قیمت نفت

یکی از عواملی که در طول دوره‌های تاریخی بر قیمت جهانی نفت تاثیر گذاشته است، اتفاقات ناگوار و بلایای چشمگیر طبیعی بوده است. همه گیری کووید 19 و همچنین بلایایی نظیر طوفان و طغیان رودخانه‌ ها در سال‌های اخیر سبب تاثیر بر میزان تقاضا و درنتیجه وارد شدن آسیب به قیمت نفت شده اند. در ادامه به ذکر چند نمونه از این موارد خواهیم پرداخت.

همه‌گیری کووید 19

در ماه ژانویه سال 2020، در پی شیوع ویروس کرونا در سطح جهان، بسیاری از کشورها قوانین مربوط به قرنطینه را اعمال کردند. در پی این تصمیمات میزان تقاضا برای خرید نفت کاهش یافت. این کاهش تقاضا به صورتی بود که در دوره سه ماهه ابتدایی سال 2020 میانگین مصرف نفت به میزان 5.6 میلیون بشکه در روز نسبت به سال پیش از آن کاهش یافت.

در این بازه زمانی، علاوه بر کاهش تقاضای جهانی برای نفت، مازاد عرضه نیز از طرف روسیه و کشورهای اوپک وجود داشت که این امر شرایط را بدتر می‌ کرد. درنتیجه افزایش ذخایر نفتی و پر شدن انبارها سبب کاهش شدید قیمت‌ها شد. اما پس از آن با توافق روسیه و اوپک به جهت حمایت از قیمت‌ها و کاهش تولید نفت، رفته رفته قیمت‌ها افزایش یافت و تا آخرین هفته جولای 2020 هر بشکه نفت به قیمت 40 دلار رسید. این روند صعودی قیمت‌ ها تا سال 2021 نیز ادامه پیدا کرد. نهایتا در 25 اکتبر سال 2021 هر بشکه نفت با قیمت 85.64 دلار معامله شد.

تاثیر کوید 19 بر قیمت جهانی نفت

طغیان رودخانه می سی سی پی

طغیان رودخانه می سی سی پی نیز یکی از اتفاقات ناگواری بود که بر قیمت نفت اثر گذاشت. گفته می‌شود که این اتفاق حداقل 2 میلیارد دلار خسارت برجا گذاشت. معامله‌ گران بازار نفت آمریکا نگران این بودند که سیل و طغیان رودخانه به پالایشگاه‌ های نفت آسیب وارد کند. در نتیجه این اتفاق و همچنین ترس از کمبود سوخت در این بازه زمانی، قیمت نفت در ایالات متحده افزایش یافت.

طوفان کاترینا

ایالات متحده آمریکا بزرگترین افزایش قیمت هفتگی بنزین را در حاشیه این اتفاق تجربه کرد!

طوفان کاترینا در حدود 25 درصد از تولید نفت خام آمریکا را تحت تاثیر قرار داد. در روزهای ابتدایی طوفان حدود 10 تا 15 درصد از ظرفیت تولید پالایشگاه‌ های نفت این کشور تعطیل شد. پس از آن نیز طوفان دیگری موسوم به طوفان ریتا این کشور را تحت تاثیر قرار داد. در پی این طوفان‌ ها میزان تولید نفت خام آمریکا کاهش یافت و این کشور کمترین میزان تولید نفت خام خود را از سال 1987 تا آن زمان تجربه کرد.

بحران‌های جهانی، عاملی موثر بر تغییر قیمت نفت

بحران‌های پیش آمده در کشورهایی که تولید کننده نفت هستند، سبب افزایش شدید قیمت نفت خواهد شد. علت این موضوع نگرانی معامله‌ گران بازار نفت در مورد محدودیت عرضه نفت در طی این بحران ها و افزایش تقاضا و در نتیجه افزایش قیمت‌ها است.

بحران‌های به وجود آمده در ایران

در ژانویه 2012 ایالات متحده امریکا و کشورهای اروپایی تحریم‌های مالی را علیه ایران آغاز کردند. ایران نیز با تهدید به بستن تنگه هرمز که یک مسیر اصلی برای کشتی‌ های حامل نفت در دنیا بود به این تحریم‌ ها پاسخ داد. به دنبال این اتفاقات قیمت نفت افزایش قابل توجهی را تجربه کرد. به طوری که قیمت هر بشکه نفت  WTI امریکا از 97 دلار در نوامبر 2011 به 100 دلار، در ژانویه 2012، افزایش یافت. در ماه فوریه 2012 هر بشکه نفت با قیمت 108 دلار معامله شد و پس از آن تا آوریل 2012 قیمت هر بشکه نفت بالای 100 دلار باقی ماند.

بهار عربی

یکی از عوامل دیگری که سبب تغییر قیمت جهانی نفت می‌شود، نا آرامی‌ های بوجود آمده در کشورها است. نا آرامی در کشورهای لیبی، مصر و تونس در ماه مارس 2011، که به عنوان بهار عربی شناخته می‌شود، سبب نگرانی سرمایه گذارن حوزه انرژی شد. به دنبال این اتفاقات در ابتدای ماه مارس قیمت هر بشکه نفت به 100 دلار رسید. در ادامه این قیمت در آخر ماه آوریل به 113 دلار نیز رسید که بیشترین مقدار قیمت نفت بود.

در اواسط سال 2006 نیز اتفاقی مشابه افتاد. در این زمان با رخ دادن جنگ میان اسرائیل و لبنان و ترس از درگیر شدن ایران در این جنگ، قیمت نفت افزایش یافت. به صورتی که قیمت نفت از 71 دلار برای هر بشکه در ماه می سال 2006 به حدود 77 دلار در هر بشکه در اواسط ماه جولای شد.

جنگ میان روسیه و اوکراین

در ماه فوریه سال 2022، قیمت نفت خام برای اولین بار از سال 2014 از مرز 100 دلار در هر بشکه عبور کرد. این افزایش قیمت به علت حمله روسیه به اوکراین بود. بر اساس گزارش آژانس بین المللی انرژی، روسیه بزرگترین صادر کننده نفت جهان است. در واقع این افزایش قیمت ناشی از ترس از مشکلات مربوط به عرضه جهانی نفت بود.

در پی شروع جنگ توسط روسیه، ایالات متحده امریکا و اروپا در ماه مارس 2022، واردات نفت از روسیه را ممنوع اعلام کردند. همچنین برای جلوگیری از بروز مشکلات مربوط به عرضه نفت، آمریکا و کشور های عضو در آژانس بین الملل انرژی در مجموع 60 میلیون بشکه نفت از ذخایر استراتژیک نفت را، آزاد کردند. اما با این وجود، مشخص نبودن تاریخ اتمام درگیری میان این دو کشور سبب باقی ماندن قیمت نفت بالای 100 دلار در هر بشکه شد. بنابراین هر بشکه نفت خام تا ماه مارس سال 2022، به صورت متوسط با قیمت 105 دلار معامله شد.