تفاوت های بنزین و گازوئیل
بنزین (Petrol / gasoline) و گازوئیل (Diesel) دو نوع مایع مورد پرمصرف به عنوان سوخت اصلی در اکثر کشورهای جهان هستند. بنزین و گازوئیل از نفت خام مشتق شده و جزء محصولات پالایشی به شمار می روند.
پایه و اساس این دو نوع سوخت، هیدروکربن‌های موجود در نفت است؛ با این حال تفاوت‌هایی بین بنزین و گازوئیل وجود دارد. برای به دست آوردن بنزین و گازوئیل از روش «تقطیر جزئی (Fractional distillation) استفاده می‌شود. هر کدام البته در مرحله‌ای متفاوت به دلیل تفاوت در دمای جوش جدا می‌شوند.
بنزین
این سوخت مایع مخلوطی از آلکان‌ها و سیکلوآلکان‌ها است که از تقطیر نفت خام به دست می‌آید. طول زنجیره‌ی کربنی هر مولکول بنزین از ۵ تا ۱۲ متغیر است. بنزین عموما در «موتورهای احتراق داخلی» (internal combustion engine) با هدف افزایش سرعت به کار می‌رود. این سوخت از گازوئیل سبک‌تر و از نظر تولید آلایندگی بهتر است.
گازوئیل
این سوخت شامل ترکیبی از آلکان‌ها و به صورت کلی زنجیره‌های کربنی است. هر مولکول زنجیره‌ای کربنی به طول ۱۲ اتم کربن در خود دارد. گازوئیل سوختی نسبتا سنگین‌تر، کمتر فرار و با گرانروی بیشتر نسبت به بنزین است. از این سوخت عموما در «موتورهای احتراق-فشاری» (Compression-Ignition Motors) استفاده می‌گردد.
تفاوت‌های گازوئیل و بنزین
تفاوت های بنزین و گازوئیل موجب تفاوت در کاربرد آن ها شده است. این دو سوخت از جنبه‌های مختلف، با هم متفاوتند، که در ادامه میخواهیم به طور دقیق ترآنها را بررسی کنیم.
تفاوت‌های گازوئیل و بنزین
ترکیب شیمیایی
بنزین از ترکیب هیدروکربن‌هایی با طول ۷ (هپتان) یا ۸ (تری متیل پنتان) درست می‌شود؛ در حالی که گازوئیل ترکیبی از هیدروکربن‌های نفتی در بازه‌ی ۸ (اکتان) تا ۲۱ (اوندو دکان) را شامل می‌شود. فرمول شیمیایی بنزین.C8H18 و فرمول شیمیایی دیزل C12H23 است انتشار CO2: به دلیل این‌که گازوئیل درصد بیشتری اتم کربن در هر مولکول دارد، تقریبا معادل ۱۳ درصد بیشتر از بنزین، CO2 یا دی اکسید کربن تولید می‌‌کند.
محتوای انرژی
گازوئیل از نظر محتوای انرژی در جایگاه بالاتری نسبت به بنزین قرار می‌گیرد. محتوای انرژی بنزین برابر با ۳۳.۷ مگاژول در هر کیلوگرم و گازوئیل برابر ۳۶.۷ مگاژول در هر کیلوگرم است؛ در نتیجه سوخت گازوئیل به میزان ۱۶ درصد از رقیب خود در این زمینه جلوتر است.
گرانروی
گرانروی بنزین کمتر از گازوئیل است. البته با کاهش دما گرانرویی گازوئیل افزایش می‌یابد اما چنین چیزی در بنزین در تغییرات دمایی محدود اتفاق نمی‌افتد.
فرار بودن
با توجه به سبک‌تر بودن مولکول‌های بنزین و وجود برخی افزودنی‌ها، این سوخت از گازوئیل فرارتر است؛ به این معنا که در یک دمای ثابت تعداد بیشتری از مولکول‌های بنزین نسبت به گازوئیل تبخیر می‌شوند. به همین دلیل بنزین سریع‌تر آتش می‌گیرد.
بازه‌ی جوش
در ابتدا باید توجه کنید که به دلیل ماهیت ترکیبی این دو سوخت، امکان استفاده از عبارت نقطه‌ی جوش مانند یک ماده خالص (مثلا آب) وجود ندارد؛ به این معنا که این دو در یک بازه‌ی دمایی می‌جوشند. این بازه برای بنزین برابر 20 تا 150 درجه‌ی سانتیگراد و برای گازوئیل بین 37 تا 450 درجه‌ی سانتیگراد است.
مصرف
بنزین از این نظر، از رقیب خود پیش است؛ یعنی در هر ۱۰۰ کیلومتر، بنزین کمتری نسبت به گازوئیل مصرف می‌گردد.
توان
توان گازوئیل از بنزین بیشتر است. توان تولید انرژی این سوخت برابر با ۳۸.۶ مگاژول در هر لیتر است. نکته‌ی دیگر این‌که عموما موتورهای بنزین‌سوز دور موتور بالاتری تولید می‌کنند. موتورهای دیزلی البته نیاز به گشتاور بیشتری دارند.
قابلیت اشتعال
ذخیره‌سازی بیشتر از مصرف هر سوختی بدون شک خطرآفرین است. برای نمونه بنزین به عنوان سوختی بسیار آتش‌گیر و خطرناک به دلیل «فشار بخار» (vapor pressure) بالا شناخته می‌شود. به دلیل کمتر بودن فشار بخار گازوئیل، این سوخت دیرتر آتش می‌گیرد و در طی حادثه کم‌خطرتر است.
نوع احتراق
«نقطه‌ی خود احتراقی» (Auto-ignition temperature) بنزین برابر با بازه‌ای بین 247 تا 280 درجه‌ی سانتیگراد است.
این نقطه پایین‌ترین دمایی است که یک ماده بدون هیچ محرک خارجی مانند جرقه یا شعله در جو معمولی، خود به خود آتش می‌گیرد.
البته به منظور احتراق کامل سوخت و اکسیژن در خودرو، نیاز به جرقه وجود دارد. در سوی دیگر نقطه‌ی خود احتراقی گازوئیل برابر با ۲۱۰ درجه‌ی سانتیگراد است و نیاز به جرقه برای آتش‌گیری ندارد. تنها از افزایش فشار سوخت برای ایجاد انفجار استفاده می‌شود. مخلوط سوخت و اکسیژن با هم دیگر فشرده می‌شود که دمای مخلوط را بالا می‌برد تا به نقطه‌ی انفجار برسد.
طبقه‌بندی با اکتان و ستان
بنزین را با «عدد اکتان» (Octane number) می‌سنجند. هرچه این عدد بالاتر باشد، مقاومت سوخت در مقابل احتراق خود به خودی بیشتر است که باعث نرم کار کردن موتور می‌شود. تفاوت دیگر این‌که گازوئیل را با «عدد ستان» (Cetane) می‌سنجند. هر چه این عدد بزرگ‌تر باشد، سوخت سریع‌تر در فرایند افزایش فشار شعله‌ور می‌شود. سرعت احتراق گازوئیل به عدد ستان وابسته است.
قیمت
به دلیل تولید بیشتر گازوئیل، این سوخت از بنزین ارزان‌تر است. این موارد تفاوت‌های کلیدی بین دو سوخت مهم و کاربردی حال حاضر حوزه‌ی حمل و نقل هستند.
اختصاصی بازار نفت و گاز / پتروشیمی
دیدگاه خود را ثبت کنید
تمایل دارید در گفتگوها شرکت کنید؟در گفتگو ها شرکت کنید.