امنیت انرژی اروپا یک سال پس از جنگ اوکراین

بررسی وضعیت امنیت انرژی اروپا یک سال پس از جنگ اوکراین

یک سال پس از تهاجم روسیه به اوکراین، سوال اصلی این است که کشورهای اتحادیه اروپا چگونه با کمبود انرژی و افزایش قیمت ها کنار آمده اند؟
آیا از بحران جلوگیری شد؟

در ماه‌های پس از حمله به اوکراین، مسکو حدود 80 درصد گازی را که قبلاً به اروپا ارسال می نمود، قطع کرد. تا پایان سال، صادرات روسیه که حدود 40 درصد عرضه گاز اتحادیه اروپا را تشکیل می داد، به کمتر از 10 درصد کاهش یافت که پایین‌ترین میزان از دهه 1980 است.

برای برخی از کشورها، این کاهش چشمگیرتر بوده است. آلمان که نیمی از گاز خود را در سال 2021 از خطوط لوله روسیه دریافت کرد، اکنون هیچ گازی وارد نمی کند.
این شوک باعث شد کشورها برای خرید سوخت جایگزین تلاش کنند و قیمت انرژی را به سطوح بی سابقه ای رساند، قبوض خانوارها را افزایش داد و برخی از صنایع را مجبور به توقف تولید کرد.

اما اتحادیه اروپا بخش بزرگی از واردات از روسیه را با گزینه‌های جایگزین پر کرده و گاز کافی را کنار گذاشته تا در موقعیتی قوی برای آماده شدن برای زمستان آینده باشد، هرچند خطرات همچنان وجود دارد.

داده‌های موسسه زیرساخت گاز اروپا نشان می‌دهد که ذخیره‌سازی گاز در سراسر قاره سبز اکنون 63 درصد پر است که بیش از 30 درصد بیشتر از زمان مشابه در سال گذشته است.

قیمت گاز در این ماه برای اولین بار از زمان قبل از حمله روسیه به زیر 50 یورو در هر مگاوات ساعت کاهش یافت ، این در حالی است که اوت گذشته با رسیدن به نزدیک 350 یورو در مگاوات ساعت رکورد بی سابقه ای ثبت کرده بود.

جایگزینی گاز روسیه

از برخی جهات، کشورهای اتحادیه اروپا خوش شانس بودند. قرنطینه کرونایی، تقاضای چین برای گاز طبیعی مایع را کاهش داد و شرکت‌های اروپایی منابع بیشتری برای افزایش واردات در اختیار داشتند.

کشورهای اتحادیه اروپا حدود 70 میلیارد متر مکعب گاز از دست رفته خط لوله روسیه را از منابع دیگر جایگزین کردند. مسکو قبل از جنگ سالانه 155 میلیارد متر مکعب گاز به اتحادیه اروپا صادر کرده بود.
پس از درخواست رهبران اتحادیه اروپا از تامین کنندگان برای تامین سوخت بیشتر، واردات ال ان جی به اتحادیه اروپا و بریتانیا در سال 2022 تقریباً 70 درصد از کشورهایی مثل ایالات متحده و قطر افزایش یافت.

اروپا این افزایش واردات ال ان جی با قیمت های بالا و گزاف را در حالی انجام داد که در برخی موارد این تحولات به ضرر کشورهای فقیر تمام شد.
پاکستان و بنگلادش با قطع مکرر برق روبرو شدند، آن هم به این دلیل که رشد فزاینده تقاضای اروپا قیمت های جهانی را به حدی افزایش داد که این کشورها دیگر قادر به خرید و واردات ال ان جی نشدند.

در همین حال، کشورهای عضو اتحادیه اروپا مقادیر بی سابقه ای از انرژی های تجدیدپذیر را به ظرفیت تولید خود اضافه کردند و نیاز خود را به سوخت های فسیلی وارداتی کاهش دادند.

مصرف کمتر اروپا

اروپا تا حدی با مصرف کمتر گاز کمتر از بحران جلوگیری کرد. اتحادیه اروپا و کشورهای عضو اقدامات اضطراری متعددی از جمله اهداف الزام آور در سراسر اتحادیه اروپا برای پر کردن 80 درصد ذخایر گاز قبل از زمستان و کاهش داوطلبانه 15 درصدی مصرف گاز در زمستان را اعلام کردند.

طبق گزارش آژانس بین‌المللی انرژی، مصرف گاز اتحادیه اروپا در سال 2022 میلادی 13 درصد یا 55 میلیارد متر مکعب، کمتر از سال 2021 بود که شدیدترین کاهش مصرف گاز در تاریخ اتحادیه اروپا به شمار می رود.

آژانس بین المللی انرژی اعلام کرد، هوای معتدل استفاده از گاز برای گرمایش خانه را محدود کرده است، در حالی که تقاضای صنعتی 25 درصد کاهش یافته است که نیمی از آن از سوی شرکت هایی است که تولید خود را کاهش داده اند.

تحلیلگران می گویند هنوز خیلی زود است که بگوییم چه مقدار از این کاهش به دلیل انگیزه های دولتی به جای محدود کردن مصرف کنندگان نهایی بوده است زیرا گاز بسیار گران بود.
خطرات همچنان باقی می مانند

در حالی که کشورهای اتحادیه اروپا از بحران امنیت انرژی اجتناب کرده اند، خطرات قابل توجهی همچنان وجود دارد.
تحلیلگران بر این باورند که دور شدن اروپا از گاز روسیه احتمالاً به قیمت جلوگیری از توانایی مسکو در ایجاد جهش های عظیم قیمت مانند آنچه در سال گذشته مشاهده شد، تمام شده است.

اما خطرات دیگری نیز وجود دارد، مانند آسیب احتمالی به زیرساخت هایی که گاز را از سایر تامین کنندگان به اروپا می رساند.
بر اساس تحلیل کمیسیون اروپا ، روسیه همچنان مقداری گاز به اروپا ارسال می کند – در صورتی که جریان فعلی ثابت بماند، این رقم در سال جاری 20 میلیارد متر مکعب خواهد بود.
آژانس بین المللی انرژی افزود: اگر مسکو این صادرات را قطع کند، عرضه جهانی ال ان جی به دلیل افزایش تقاضای چین کاهش خواهد یافت و اگر زمستان آینده به طور غیرعادی سرد شود، اروپا ممکن است با کمبود 40 میلیارد متر مکعب گاز مواجه گردد.

سطوح ذخیره سازی کافی گاز باید هرگونه شوک عرضه را کاهش دهد. اما حتی در صورت پر بودن ذخایر، ظرفیت ذخیره سازی 100 میلیارد متر مکعبی اروپا تنها حدود یک چهارم تقاضا را پوشش می دهد.
اتحادیه اروپا متعهد شده است که واردات گاز روسیه را تا سال 2027 به طور کامل متوقف کند و تحریم هایی را بر خرید زغال سنگ و بیشتر نفت روسیه اعمال کرده است.

اختصاصی بازار نفت گاز پتروشیمی

منبع: رویترز