روسیه، اوپک و غرب از بازار جدید نفت چه می خواهند؟

اظهارنظر اخیر دبیر کل سازمان کشورهای صادرکننده نفت (اوپک)، هیثم الغیس، مبنی بر اینکه آژانس بین‌المللی انرژی (IEA) باید در مورد تضعیف بیشتر سرمایه‌گذاری‌های صنعت نفت “بسیار محتاط باشد”، جنگ جاری بین دو شبکه بزرگ را نشان می‌دهد یعنی خریداران نفت آمریکا از یک سو و فروشندگان نفت در گروه اوپک از سوی دیگر.

اخبار هم‌زمان مبنی بر کاهش سهم اوپک از واردات نفت هند، به پایین‌ترین میزان در بیش از دو دهه گذشته، نشان‌دهنده موقعیت روسیه در نظم جدید بازار جهانی نفت است. انتقال از سوخت‌های فسیلی به انرژی پاک‌تر باید به دقت مدیریت شود تا اطمینان حاصل شود که هیچ اختلالی در تامین جهانی انرژی بوجود نیاید.

با این حال، این مفهوم در اظهارات بعدی او مبنی بر اینکه قیمت نفت باید بالاتر از 80 دلار در هر بشکه باشد تا امکان چنین سرمایه‌گذاری وجود داشته باشد، اشتباه است. در بسیاری از کشورهای پیشرو تولیدکننده نفت اوپک عربستان سعودی، عراق و ایران «هزینه بالا بردن» قیمت استخراج یک بشکه نفت از زمین، بدون احتساب هزینه سرمایه به معنای واقعی کلمه فقط یک یا دو دلار است.

بازار جدید نفت

با هزینه‌های سرمایه‌ای واقعی که به آن اضافه می‌شود، این هزینه برداشت هر بشکه در این کشورها حدود شش تا هشت دلار است. سایر کشورهای اوپک مطمئناً ارقام بالاتری دارند، اما در اکثر آنها چندان زیاد نیست.

تفاوت بین هزینه واقعی استخراج یک بشکه نفت از چاه و 80 دلار عمدتاً در بودجه دولت کشورهای اوپک نه به دلیل سرمایه گذاری در زیرساخت های انرژی برای حفظ منابع آتی بلکه با سرمایه گذاری در سایر پروژه های دولتی به حساب می آید. در مورد عربستان سعودی، مبالغ هنگفتی که به شرکت آرامکو سرازیر می‌شود، برای سال‌های متمادی به‌عنوان سرمایه‌گذاری برای پروژه‌های اقتصادی-اجتماعی مورد استفاده قرار گرفته است.

قابل درک است که چرا عربستان سعودی از منبع اصلی درآمد خود برای تأمین مالی چنین پروژه هایی استفاده می کند، اما گنجاندن این موارد به عنوان دلیل واقعی برای باقی ماندن قیمت نفت در بالای 80 دلار بشکه، به معنای ادغام دو موضوع جداگانه است .

در سوی دیگر معادله قیمت نفت، ایالات متحده و متحدان اصلی اقتصادی و امنیتی آن در اروپا و آسیا قرار دارند. برای این کشورهایی که واردکننده خالص نفت و گاز هستند، قیمت‌های ثابت نفت بالای 80 دلار و متعاقب آن افزایش قیمت بنزین، به این معنی است که تورم برای مدت طولانی‌تری بالاتر باقی می‌ماند، که نرخ‌های بهره را برای مدت طولانی‌تری بالاتر نگه می‌دارد.

مسئله اقتصادی این است که از نظر تاریخی هر ۱۰ دلار تغییر در قیمت نفت خام منجر به تغییر ۲۵ تا ۳۰ سنت در قیمت هر گالن بنزین می شود. به ازای هر یک سنت که میانگین قیمت هر گالن بنزین افزایش می‌یابد، بیش از یک میلیارد دلار در سال هزینه مصرف‌کننده از دست می‌رود و اقتصاد ایالات متحده آسیب می‌بیند.

موضوع سیاسی این است که بر اساس آمار دفتر ملی تحقیقات اقتصادی ایالات متحده، از پایان جنگ جهانی اول، روسای جمهور مستقر ایالات متحده از 11 بار 11 بار در انتخابات مجدد پیروز شده اند، اگر اقتصاد ایالات متحده 2 سال قبل از انتخابات در رکود به سر نبرده باشد.

سازمان اوپک

با این حال، روسای جمهور مستقر ایالات متحده که با اقتصاد در رکود وارد کارزار انتخاباتی مجدد شدند، تنها یک بار از هفت بار برنده شدند. این موضعی نیست که جو بایدن، رئیس جمهور یا حزب دموکرات، بخواهد یک سال مانده به انتخابات بعدی ایالات متحده در آن قرار داشته باشد.

این دلایل به این دلیل است که ایالات متحده مدتهاست به دنبال اعمال یک محدوده قیمتی دقیق برای نفت خام برنت از 40 تا 45 دلار در کف قیمتی که تولیدکنندگان نفت شیل آمریکا می توانند بقای خود را داشته باشند و سود مناسبی کسب کنند تا 75 دلار بوده است.

زمانی که عربستان سعودی (با کمک روسیه) در نیمه دوم سال 2018 قیمت نفت را بیش از 80 دلار بشکه برنت افزایش داد، ترامپ به ریاض هشدار داد که این کار را متوقف کند. برای سال‌ها تا زمان حمله به اوکراین در فوریه 2022، روسیه با حداقل قیمت 40 دلار در هر بشکه نفت بودجه خود را متعادل نگه می داشت.

این قیمت برای یک دوره طولانی تقریباً برابر با سطحی بود که تولیدکنندگان شیل ایالات متحده می توانند سود مناسبی کسب کنند. بر اساس آمار صنعت نفت، اکنون شرایط تغییر کرده است و طبق آمار ، بودجه سالیانه روسیه برای دستیابی به تعادل و توازن به نفت 115 دلاری نیاز دارد.

نکته کلیدی این است که پس از تهاجم روسیه به اوکراین، تحریم‌ها و محدودیت‌های قیمتی مختلفی بر روی محصولات هیدروکربنی این کشور توسط گروه‌های مختلف ایالات متحده و متحدانش اعمال شد که یکی از اصلی‌ترین آن‌ها، اعمال سقف قیمت 60 دلار در هر بشکه برای نفت روسیه است.

بنابراین، با توجه به این عوامل، استراتژی روسیه بسیار صریح، اما بسیار مؤثر بوده است: عربستان سعودی (رهبر بالفعل اوپک) را متقاعد کند تا قیمت نفت این گروه را تا حد امکان افزایش دهد و در عین حال نفت خود را بالاتر از سقف رسمی قیمت نفت با تخفیف بفروشد.

خریداران زیادی برای نفت روسیه با تخفیف وجود دارد، خواه در سقف قیمت بشکه 60 دلار یا بالاتر از آن. چین اصلی ترین است، اما هند نیز خریدار بزرگی است و هر چه اوپک قیمت نفت خود را بالاتر می برد، نفت روسیه با تخفیف جذاب تر به نظر می رسد. نه چین و نه هند و نه چندین کشور خریدار عمده نفت دیگر اصلاً به تحریم‌های کنونی تحت رهبری ایالات متحده علیه روسیه اهمیت نمی‌دهند و از خرید نفت ارزان روسیه خوشحال هستند.

همچنین جالب توجه است که به نظر نمی‌رسد خود ایالات متحده در مورد چنین فروش‌هایی با قیمت‌های تخفیف‌دار ناراحت باشد، زیرا این امر تأثیر خالص کاهش قیمت نفت به طور کلی در بازار جهانی نفت را دارد. میزان موفقیت روسیه در فریب دادن عربستان سعودی و اوپک را می توان در آخرین ارقام خرید نفت هند مشاهده کرد.

بر اساس آخرین آمارها، اعضای اوپک شاهد کاهش سهم خود از بازار نفت هند به 59 درصد در سال مالی منتهی به مارس 2023 بودند، از حدود 72 درصد در سال 2021/22. روسیه برای اولین بار از عراق پیشی گرفت و به عنوان بزرگترین تامین کننده نفت هند ظاهر شد و عربستان سعودی در آخرین داده ها به رتبه سوم سقوط کرد.

اختصاصی بازار نفت گاز پتروشیمی

منبع: اویل پرایس