تحلیل موسسه مک کینزی از چشم انداز کوتاه مدت صنعت پالایشگاهی جهان

موسسه مک کینزی در تازه ترین تحلیل خود به بررسی چشم انداز صنعت جهانی پالایشگاهی در کوتاه مدت پرداخته است. در این تحلیل آمده است: در دو سال گذشته شاهد مجموعه‌ای از رویدادهای بی‌سابقه بودیم که الگوهای عرضه و تقاضا را مختل کرد و به یک بازار جهانی نفت بسیار فشرده در سال 2022 منجر شد.

پس از سقوط شدید تقاضای نفت به دلیل همه‌گیری کووید-19، آن هم در شرایطی که صنعت پالایشگاهی به شدت سرمایه گذاری های خود را کاهش می‌داد، تقاضا قوی‌تر از حد انتظار افزایش یافت. علاوه بر این، تهاجم روسیه به اوکراین و تحریم‌های متعاقب آن بر صادرات نفت خام و محصولات این کشور بر تنگنای بازار جهانی افزوده است و قیمت نفت و محصولات نفتی را تا مارس 2022 به بالاترین حد خود رساند. این عوامل همچنان محرک‌های اصلی شرایط بازار در بازار چند سال آینده خواهند بود.

عوامل موثر بر حاشیه های سود پالایشی در کوتاه مدت

در حالی که ابهامات زیادی وجود دارد که هم از منظر عرضه و هم از نظر تقاضا بر حاشیه های سود پالایشگاهی تأثیر می گذارد، چهار عامل اصلی یعنی تأثیر تحریم های روسیه بر عرضه جهانی، سیاست چین در قبال صادرات محصولات پالایشی، چشم انداز رشد تقاضای جهانی نفت و چشم انداز افزایش ظرفیت پروژه های جدید پالایشی، مهمترین عوامل موثر بر سود صنعت پالایشگاهی جهان در کوتاه مدت به شمار می رود.

تحریم صادرات نفت خام و محصولات روسیه

تاثیر تحریم‌های غرب و اعمال سقف قیمتی علیه صادرات نفت و محصولات نفتی روسیه همچنان ادامه دارد، اما نشانه‌های اولیه نشان می‌دهد که تغییر مسیر صادرات محصولات ممکن است سخت‌تر از نفت خام باشد، و به طور بالقوه فشار صعودی را بر قیمت کلی نفت و حاشیه‌های سود پالایشی در آینده نزدیک وارد خواهد کرد.

در پایان سال 2022، صادرات نفت خام روسیه از طریق دریا به 3.8 میلیون بشکه در روز (0.7 بیش از میلیون بشکه در روز بالاتر نسبت به سطوح سال 2021) افزایش یافت، که این به لطف ناوگان رو به رشد کشتی‌های تحت حمایت مالی و بیمه غیرغربی است که به روسیه کمک کرده است نفت خام خود را به چین و هند تغییر مسیر دهد.

صادرات محصولات پالایشی روسیه داستان مشابهی را نشان می دهد – صادرات گازوئیل به طور کلی ثابت مانده است اما تا پایان سال 2022 این صادرات به خاورمیانه، شمال آفریقا و ترکیه منتقل شده است و برخی از محموله ها در نهایت به سمت ذخیره سازی می روند تا مصرف نهایی.

در مقایسه با نفت خام، تغییر مسیر صادرات محصولات نفتی به طور کلی دشوارتر است، یا به دلیل کمبود خریدار (زیرا خریداران نفت خام روسیه اغلب خود صادرکنندگان عمده محصولات پالایشی هستند) یا به دلیل تعداد کمتر نفتکش های موجود. در نتیجه، حجم فزاینده‌ای از صادرات روسیه در مراکز تجاری یا در دریا ذخیره می‌شود. در چشم‌انداز کوتاه‌مدت خود، انتظار کاهش جزئی در عرضه محصولات نفتی روسیه را داریم که با افزایش حجم ذخیره‌سازی سازگار است.

تغییرات در سیاست صادرات محصولات چین: کاهش عرضه

شاید محرک غیرمنتظره‌تر کمبود عرضه اخیر در بازارهای نفت، تغییر در سیاست چین بر سر سهمیه‌های صادرات محصولات پالایشی باشد. در نیمه دوم سال 2021، چین شروع به تشدید سهمیه‌های صادرات محصولات پالایشی برای پالایشگاه‌های داخلی کرد و کل سهمیه‌های سال 2021 را به میزان 37 درصد نسبت به سال 2020 کاهش داد.
این بخشی از سیاست بلندمدت پکن برای کاهش “انتشار گازهای گلخانه‌ای ” ناشی از استفاده از نفت خام وارداتی است.

کاهش صادرات محصولات چینی تاثیری اساسی بر بازار داشته و بر نگرانی‌ها در مورد کمبود عرضه افزوده است. در اواخر دسامبر، دولت چین به طور قابل توجهی از محدودیت های صادرات محصولات خود عقب نشینی کرد که احتمالاً به دلیل تقاضای ضعیف تر از گذشته برای سوخت و حاشیه های سود بالای صادرات دیزل بود.

با این حال، پیش‌بینی می‌کنیم که صادرات کمتر در آینده مطابق با موضع سیاست بلندمدت دولت باشد، اگرچه تغییرات ناگهانی در سیاست در یک دوره می‌تواند بر حاشیه‌ها، هرچند به طور موقت، فشار بیاورد.

چشم انداز تقاضای کوتاه مدت

بزرگترین ابهام برای پالایشگاه ها چشم انداز تقاضا است که به بزرگی هر رکود اقتصادی جهانی و سرعت بهبود آن در چند سال آینده بستگی دارد. چشم انداز تقاضای کوتاه مدت برگرفته از سناریوهای اقتصادی مک کینزی است که در مقاله «2023، یک سال آزمایشی توضیح داده شده است: آیا دامنه سناریوی کلان محدود خواهد شد یا گسترش می یابد؟

سناریوی تقاضای مورد مرجع بر اساس سناریوی B1 در آن مقاله است – یک سناریوی “فرود نرم” که در آن تعادل ساختاری طی دو تا پنج سال به دست می‌آید و جهان وارد دوره جدیدی از همکاری بین المللی می‌شود.

در این سناریو، درگیری در اوکراین مهار شده و از تحریم های بیشتر اجتناب می شود. سیاست گذاران مشوق هایی را برای تقویت سرمایه گذاری های بخش دولتی و خصوصی ایجاد می کنند که به حل و فصل عدم تعادل عرضه و تقاضای انرژی در کوتاه مدت طی دو تا پنج سال کمک می کند. با این حال، سیاست پولی برای جلوگیری از رکود کافی نیست و تورم بالاتر از اهداف بانک‌های مرکزی باقی می‌ماند.

رکود طولانی‌تر، حمایت مالی کمتر و سیاست‌های پولی سخت‌تر (مثلاً مطابق با سناریوی C2) می‌تواند منجر به انقباض اولیه تقاضا و به دنبال آن بهبودی به سطح کمی بالاتر از سال 2019 شود. بر اساس دامنه بالا و پایین سناریوهای اقتصادی ما، تقاضای جهانی نفت می تواند تا سال 2025 در مقایسه با 2019 بین 0.3 تا 5 میلیون بشکه در روز رشد کند.

افزایش ظرفیت پالایشی

در سطح جهانی، موج جدیدی از پروژه‌های سبز در چند سال آینده، عمدتاً در آفریقا، آمریکای لاتین و خاورمیانه، به صورت آنلاین در حال ظهور است و باعث می‌شود تا تعادل بازار کمی تسکین یابد.

بین سال‌های 2023 تا 2027، ما انتظار داریم 4.4 میلیون بشکه در روز ظرفیت تقطیر جدید به صورت آنلاین عرضه شود که هدف از آن کاهش تولیدات داخلی در بازارهای خاص (در آفریقا)، ادغام پتروشیمی‌ها (چین)، یا ارتقای نفت خام محلی به محصولات با ارزش بالاتر است.

در عین حال، شرکت‌ها، به‌ویژه در اروپا، آسیا و ایالات متحده، به منطقی‌سازی ظرفیت‌های قدیمی‌تر و کمتر رقابتی ادامه می‌دهند و اغلب به سوخت‌های زیستی تبدیل می‌شوند.
بنابراین رشد ظرفیت خالص تولید احتمالاً 2.9 میلیون بشکه در روز از 2023 تا 2025 در مقابل 3 میلیون بشکه در روز رشد تقاضای محصولات پالایشی افزایش می یابد و تعادل را تا سال 2025 حفظ می کند.

محدودیت عرضه در بازار و حاشیه های سود بالاتر از میانگین تاریخی

این چشم‌انداز کوتاه‌مدت برای عوامل بنیادی بازار نشان می‌دهد که شرایط سخت بازار که در سال 2022 دیده می‌شد، در دو تا سه سال آینده اندکی کاهش می‌یابد، اما تعادل عرضه و تقاضا همچنان سخت‌تر از قبل است.

بر اساس چشم انداز موجود، حاشیه سود کراکینگ USGC به طور متوسط 19 دلار آمریکا به ازای هر بشکه نفت خام بین سال های 2022 و 2025 در مقابل میانگین تاریخی 7 دلار آمریکا در هر بشکه از سال 2015 تا 2019 است. مفهوم این است که پالایشگاه‌ها می‌توانند همچنان از حاشیه‌های تاریخی بالاتر بهره ببرند.

اختصاصی بازار نفت و گاز / پتروشیمی

منبع: Hydrocarbon Engineering