تحولات بازار جهانی نفت/ ژوئن

تحولات بازار جهانی نفت در اواخر ژوئن به گزارش بازار نفت و گاز:

نفت خام روسیه

دلایل زیادی برای تردید در اعمال طرح تعین سقف قیمت ارائه شده توسط گروه G7 وجود دارد. این طرح با هدف اجازه دادن به نفت خام روسیه برای ادامه ورود به بازارهای جهانی بدون بازگشت درآمد مازاد برای تأمین مالی این کشور در جنگ با اوکراین، ایالات متحده را ترغیب کرده است تا برای کاهش تأثیر تحریم های اتحادیه اروپا و حنثی کردن رکود جهانی تلاش کند.

مهم تر از همه اینکه این امر مستلزم رضایت خریداران نفت خام روسیه و خود روسیه است. روسیه هنوز نزدیک به 7.5 میلیون بشکه در روز نفت خام و فرآورده های نفتی صادر می کند که در مقایسه با صادرات قبل از حمله نظامی مسکو به اوکراین در اواخر فوریه، فقط 400 هزار بشکه در روز کاهش دارد. این کشور حتی توانسته است صادرات نفت خام را افزایش داده و نفت بیشتری را به سمت شرق صادر کند.

خریداران اروپایی تعهدات مدت دار خود را به پایان رسانده اند. با توجه به نمودار واردات نفت خام روسیه در پالایشگاه های آسیا-اقیانوسیه در حال حاضر 1.2 میلیون بشکه در روز بیشتر از دوران جنگ روسیه و اوکراین است؛ در حالی که اروپا 500 هزار بشکه کمتر از این رقم در روز مصرف می کند.

روسیه با این کار به منبع مالی برای تأمین بمب و تسلیحات جنگی دست می یابد که G7 خواستار قطع آنها است. اما با تحت فشار قرار گرفتن اقتصاد جهانی با بالا رفتن قیمت های نفت، ایالات متحده، اتحادیه اروپا و حتی سایر کشورهای پیشرودر مصرف انرژی مشتاق به حفظ جریان صادرات نفت هستند.

جدیدترین بسته تحریمی اتحادیه اروپا شامل ممنوعیت صدور بیمه دریایی به تجارت نفت خام روسیه است که به دلیل تسلط صنعت بیمه اروپا می تواند پیامدهای مخربی در پی داشته باشد. طرح G7 استثنائاتی از تحریم های اتحادیه اروپا، بریتانیا، ایالات متحده و سوئیس را برای فعالان بازار از سایر کشورها برای خرید و حمل نفت روسیه در نظر می گیرد مشروط بر اینکه قیمت ها بسیار پایین تر از سطح بازار باشند.

وجود چالش هایی در طرح تعیین سقف قیمت G7

برخی از فعالان بازار معتقدند که طرح گروه G7 برای تعیین سقف قیمت واردات نفت خام روسیه از لحاظ لجستیکی چالش برانگیز بوده و تقاضا را افزایش خواهد داد. سران هفت اقتصاد پیشروی جهان در حال بررسی کشورهای خارج از G7 و اتحادیه اروپا هستند تا بدون اینکه تحت تأثیر تحریم ها قرار بگیرند، نفت روسیه را رزرو و حمل کنند. تا زمانی که قیمت های پرداختی با تخفیف ثابت همراه باشند.

ایده اصلی این است که مقداری نفت خام روسیه در بازار بماند اما امکانات جنگی مسکو در مقابل محدود شوند. در این راستا، تاجران به مشکلات متعددی اشاره می کنند؛ اول اینکه برای عمل به تعیین سقف قیمت بایستی تمام خریداران نفت خام روسیه این طرح را به رسمیت شناخته و با آن مخالفتی نداشته باشند.

با توجه به اینکه کشورهای مصرف کننده در آسیا- اقیانوسیه به پرداخت قیمت های نسبتا بالا عادت کرده اند، مذاکره درباره این موضوع ممکن است تا حدودی دشوار باشد. به گفته تاجران، چالش دیگر این است که ساختار سقف قیمت به گونه ای است که خریداران نفت روسیه را از خرید مجدد برای کسب سود بیشتر دلسرد می کند زیرا این امر افزایش تقاضا را به دنبال دارد.

تحولات بازار جهانی نفت ژوئن

شرکت های بازرگانی که به دلیل تحریم ها از تجارت با روسیه کناره گیری کرده اند، ممکن است برای بازگشت به روند تجاری سابق با روسیه وسوسه شوند و این نیز می تواند حجم تقاضا را بالا برده و درآمدهای نفتی مسکو را تقویت کند. یکی از تاجران می گوید که ممنوعیت این شرکت ها از این طرح تعیین سقف قیمت باعث می شود پالایشگاه هایی که فاقد زنجیره های لجستیکی هستند، دسترسی کمتری به نفت خام روسیه داشته باشند.

مشکل دیگر، بررسی قیمت نفت خام روسیه است زیرا بانک ها و شرکت های بیمه احتمالا مسئولیت قانونی آن را رد می کنند. در اینجا، این سؤال مطرح می شود که آیا G7 سقف قیمت را بعنوان یک بی ثباتی در بازار در نظر می گیرد یا بعنوان قیمت واقعی با ترم تحویل fob. تولیدکنندگان روسی معمولا نفت خام خود را در مناقصات fob به فروش می رسانند. تعیین سقف قیمت در شرایط تحویل روسیه را ملزم می کند تا نفت خام خود را به منظور جبران هزینه های بیمه و حمل و نقل کاهش دهد که حتی ممکن است این کشور را از صادرات در بلند مدت باز دارد.

شفاف سازی امارات از تولید و ظرفیت نفت

سهیل محمد فرج المزروعی، وزیر نفت امارات متحده عربی با رد این ایده که تولید نفت ابوظبی به ظرفیت کلی خود نزدیک شده است، می گوید که تولید نفت امارات نزدیک به سطح پایۀ خود در اوپک پلاس یعنی 3.68 میلیون بشکه در روز است. اظهارات وی در پی اظهارات امانوئل مکرون، رئیس جمهور فرانسه است که ظاهرآ به جو بایدن، رئیس جمهور امریکا گفته بود که امارات و عربستان سعودی که تقریبا تمام ظرفیت مازاد اوپک را در اختیار دارد، قادر به افزایش تولید نفت فراتر از سطح فعلی در 6 ماه آینده نیستند.

مکرون در گفت و گوی فی البداهه با بایدن در حاشیه اجلاس G7 در آلمان گفت که بعد از صحبت با رئیس جمهور امارات متحده عربی به این باور رسیده است که امارات قادر به افزایش حجم تولید فراتر از سطح فعلی نخواهد بود. مکرون با استناد به این گفتگو مدعی شد که عربستان سعودی نمی تواند در 6 ماه آینده بیش از 150 هزار بشکه در روز تولید مازاد داشته باشد.

امارات متحده عربی قصد دارد ظرفیت تولید خود را تا سال 2030 به 5 میلیون بشکه در روز افزایش دهد؛ در حال حاضر، این رقم نزدیک به 4 میلیون بشکه در روز است. عربستان سعودی قصد دارد تا اوایل 2027 ظرفیت تولید نفت خود را به بیش از 13 میلیون بشکه در روز برساند. بالاترین سطح تولید گزارش شدۀ این کشور در آوریل 2020 نسبتا بیشتر از 12 میلیون بشکه در روز بود.

واردات نفت خام چین

وزارت بازرگانی چین دومین سهمیه واردات نفت خام را به 36 پالایشگاه و شرکت تجاری مستقل ارائه داده است. پکن 1.05 میلیون بشکه در روز سهمیه مازاد را به پالایشگاه های مستقل اعطا کرده که از 705.000 بشکه در روز نسبت به سال گذشته افزایش داشته است.

اکنون سهمیه های ترکیبی صادر شده در دو دسته در سال جاری به 3.2 میلیون بشکه در روز رسیده است که 2.4 درصد نسبت به سال قبل افزایش داشته است. با این حال، بسیاری از پالایشگاه های مستقل نیازهای تجاری و عملیاتی کمتری برای سهمیه های جدید دارند.

واردات نفت خام چین

میانگین نرخ تولید نفت خام از ژانویه تا ژوئن 55 درصد بود و تمایل این پالایشگاه ها به استفاده از قیر رقیق شده بعنوان ماده اولیه در دسته فرآورده نفتی نرخ مصرف دسته قبلی را به حداقل رسانده است. پالایشگاه عظیم هنگلی، بعنوان اپراتور پالایشگاه 400.000 بشکه ای چانگژینگ در لیائونینگ، در آخرین دور توانست 120.000 بشکه در روز دریافت کند.

حراج نفت خام چین

پتروشیمی شاندونگ به دلیل دشواری در استفاده از دسته اول سهمیه ها، دسته دوم سهمیه ها را هم از دست داد. افتتاح پالایشگاه جدید لیانیونگانگ با ظرفیت 320.000 بشکه در روز در استان جیانگ سو به تعویق افتاده است. پالایشگاه های شاندونگ 1.52 میلیون بشکه در روز سهمیه واردات در سال جاری دریافت کرده اند. که کمتر از هر دو سهمیۀ سال 2021 است. هشت پالایشگاه شاندونگ که مجموعا 330.000 بشکه در روز در سال گذشته به آنها اختصاص داده شد ه بود، امسال سهمیه ای دریافت نکرده اند.

ترافیک اوکراین در دریای سیاه

بندر کنستانتا در دریای سیاه رومانی به مسیری کلیدی برای اوکراین به منظور واردات فرآورده های نفتی و صادرات محصولات کشاورزی تبدیل شده است. اما با افزایش ترافیک آن یک گلوگاه لجستیکی در حال وقوع است. حمل نفت خام و فرآورده ها در این بندر در ماه می در مجموع 1.7 میلیون تن بود که نسبت به ماه گذشته 63 درصد و در مقایسه با میانگین نرخ سال 2021، 67 درصد افزایش داشت. در کل، در ماه می حدود 1.58 میلیون تن محموله از طریق دریا مبادله شده و ترافیک این کنستانتا از 85.000 تن در ماه قبل به 113.000 تن رسید.

این افزایش نشان دهنده جهش بالای واردات به اوکراین است و افزایش حجم تبادلات نیز به این معنا است که تخلیه برخی از کشتی ها در کنستانتا ممکن است تا هفته ها به طول بینجامد. مقامات بندر اصرار دارند که فعالیت ها در کنستانتا به روال عادی و بدون تأخیر انجام شود. یکی از مشکلات این بندر، کمبود تانکرهای نفت است؛ در حالی که علت اصلی تأخیر بیشتر کشتی ها انتقال محموله ها به انبارهای اوکراین است.

 قیمت های محصولات نفتی

براساس داده شرکت تحلیل نفتی ورتکسا، به نظر می رسد محصولات اصلی وارد شده به بندر کنستانتا بنزین، گازوئیل می باشد. اوکراین از زمان تهاجم روسیه در اواخر فوریه، مجبور به افزایش واردات محصولات در مسیرهای جایگزین شده است؛ عرضه از روسیه و بلاروس متوقف شده و ارتش روسیه پالایشگاه کرمنچوک اوکراین با ظرفیت 363.000 بشکه در روز را ویران کرده است که قبلا تنها کارخانه اوکراین با نرخ عملیاتی بالا بود.

اوکراین همچنین محصولات را از طریق رودخانه از بنادر سه گانه (آمستردام- روتردام- آنتورپ) در امتداد مسیر راین- ماین- دانوب وارد می کند. اما کمبود بارج، باعث دو برابر شدن هزینه حمل و سطح پایین آب جریان واردات را محدود می کند. این تنگنا همچنان منعکس کننده افزایش استفاده از بندر کنستانتا به منظور صادرات محصولات کشاورزی مانند غلات است.

کاهش بارگیری محموله های اوپک

بارگیری نفت خام اوپک از ماه می با 200 هزار بشکه افزایش در روز، در ژوئن به 22.7 میلیون بشکه در روز رسید اما در مقایسه با میزان گزارش شده قبل از شروع همه گیری کووید-19 700 هزار بشکه در روز کاهش داشت. افزایش ماهانه را در وهله اول می توان ناشی از افزایش محموله ها از خلیج middle east دانست. اما بارگیری اوپک نیز به دلیل اختلالات منطقه ای محدود شد زیرا ناآرامی های داخلی در لیبی همچنان تولید نفت خام این کشور را تحت تأثیر قرار می دهد.

بارگیری ژوئن در غرب افریقا نسبت به ماه می با 760 هزار بشکه کاهش به حدود 2.4 میلیون بشکه در روز رسیده است. مجموع بارگیری های خلیج میدایست که شامل قطر و عمان که عضو اوپک نیستند می شود، در ژوئن به دلیل افزایش بارگیری محموله ها به سمت شرق به 17.7 میلیون بشکه در روز افزایش رسید.

کاهش تقاضا

کاهش تقاضا در مواجهه با قیمت های بالا و جریان های معکوس اقتصادی، علاوه بر کاهش نگرانی های عرضه، افزایش قیمت نفت خام و حاشیه های پالایشی را به حداقل می رساند. شاخص WTI (وست تگزاس اینترمدیت) ایالات متحده این دوره را با قیمت 105.76 دلار در هر بشکه به پایان رساند که در مقایسه با هفته قبل، تقریبا 1.50 دلار در هر بشکه رشد داشت.

ذخایر بنزین و گازوئیل ایالات متحده بسیار پایین تر از میانگین 5 ساله باقی مانده است اما هر دو روند صعودی ثابتی را نشان دادند زیرا پالایشگاه ها به دنبال کسب سود بالاتری بوده و در هفته سوم ژوئن مصرف را به 95 درصد افزایش دادند که بالاترین نرخ از سپتامبر 2019 است. به نظر می رسد افزایش عرضه داخلی بنزین در ایالات متحده کاهش اشتهای خریداران برای واردات بیشتر را به دنبال داشته باشد.

حاشیه های پالایشی در اروپا بی سابقه است اما بازدهی پالایشگاه ها به شدت کاهش یافته است. واردات از خلیج middle east و تولید داخلی بالاتر فقط برای جبران بی میلی اکثر خریداران اروپایی برای خرید گازوئیل روسی است اما از طرفی، کاهش تقاضای مصرف کننده نیز در ایجاد تعادل در بازار نقش دارد.