پالایشگاه نفت و گاز نه تنها برای تولید محصولات نفتی و گازی، بلکه برای تامین انرژی و مواد اولیه صنایع مختلف، اهمیت بسیاری دارند. اما تفاوت های مهمی در عملکرد و وظایف این دو وجود دارد. در این مقاله ما به بررسی تفاوت های اساسی بین پالایشگاه نفت و گاز می پردازیم تا بهتر درک کنیم که هریک از این واحدها در تولید انرژی و تامین محصولات مرتبط با نفت و گاز چه نقشی دارند.

3 تفاوت اساسی پالایشگاه نفت و گاز

مواد اولیه

مواد اولیه پالایشگاه نفت، نفت خام است که از مخازن های زیر زمینی استخراج می شود و در فرآیندهای پالایشی به محصولات نفتی مثل بنزین، گاز مایع، نفت سفید،گازوئیل، قیر و موارد دیگر تبدیل می شود. اما مواد اولیه پالایشگاه های گاز، گاز طبیعی است که مخلوطی از هیدروکربن های گازی مانند متان، اتان، پروپان و بوتان است و این گاز ها از مخازن زیرزمینی و یا مناطق تولید گاز استخراج می شوند.

فرآیندهای پالایش

در پالایشگاه نفت، نفت خام به وسیله فرآیندهای مختلفی مانند تقطیر جزئی، تقطیر اختلاطی، هیدروپردازش، کراکینگ و هیدروژناسیون تبدیل به محصولات نفتی مختلف می‌شود. اما در پالایشگاه‌های گاز، گاز طبیعی از آلودگی‌ها و مواد جانبی پاک‌سازی می‌شود و در نهایت برای تولید گاز طبیعی خالص و محصولات مشتق شده از آن مانند متانول، اتان، پروپیلن و هیدروژن مورد استفاده قرار می گیرد.

محصولات نهایی

همان طور که در بالا به انواعی از محصولات نفتی مانند بنزین، گاز مایع، نفت سفید و … اشاره شد محصولات دیگری مثل دیزل، مواد پتروشیمیایی و مواد لاستیکی در پالایشگاه نفت تولید می شود. اما محصولات نهایی پالایشگاه‌های گاز شامل گاز طبیعی خالص و محصولات پتروشیمیایی مانند پلی‌اتیلن، پلی‌پروپیلن، متانول و … است.

مقایسه پالایشگاه و پتروشیمی

نمای از پالایشگاه بزرگ نفت

نمای از پالایشگاه بزرگ نفت

پالایشگاه نفت از جمله مکان های مهم در صنعت نفت و گاز است و نقش بسیار مهمی در اقتصاد جهانی دارد. در پالایشگاه نفت، نفت خام استخراج شده از مخازن زیرزمینی یا اقیانوس ها را تصفیه و به محصولات نفتی مختلف تبدیل می کند. با استفاده از فرآیندها و تکنولوژی های پیشرفته نفت خام تصفیه و به محصولاتی مانند بنزین، دیزل، مازوت، گازوئیل، نفت کوره، آسفالت و محصولات شیمیایی ارزشمند دیگر تبدیل می کند. این محصولات اساسا برای تامین سوخت ها، انرژی و مواد اولیه صنایع مختلف است.

پالایشگاه نفت در فرآیند تولید محصولات نفتی، نفت خام را از آلاینده‌ها مثل آب و گاز، مخلوط‌های تصفیه و محصولات را به دسته‌های مختلف برای بررسی کنترل و کیفیت آماده می‌کند. پالایشگاه نفت استانداردهای کیفیتی بسیار سختگیرانه را رعایت کرده و از طریق آزمون‌های آزمایشگاهی مداوم کیفیت محصولات را تضمین می کنند و همچنین تأثیر مستقیم بر امنیت انرژی کشورها دارند، زیرا کاهش وابستگی به واردات سوخت و افزایش تولید داخلی را آسان و با توجه به اهمیت استراتژیک آن، نیاز به مدیریت دقیق، ایمنی بالا و رعایت مقررات زیست‌محیطی دارند.

علاوه براین پالایشگاه های نفت باید در مقابل ریسک‌های مختلف مانند حوادث ناگهانی، آتش‌نشانی، تغییرات قیمت نفت جهانی و تهدیدات امنیتی محافظت شوند.

عملکرد پالایشگاه نفت

پالایشگاه‌های نفت عملکرد چند مرحله‌ای دارند که عبارت‌اند از:

جداسازی فیزیکی	در این مرحله، نفت خام از آلاینده‌ها مانند آب، مواد جامد و گازهای غیر مطلوب جدا می‌شود. این می‌تواند با استفاده از تجهیزاتی مانند سپاراتورها و تانک‌های جداسازی انجام شود.
پالایش نفت خام	در این مرحله، نفت خام به اقسام مختلفی تبدیل می‌شود. این شامل پالایش معمولی برای تولید محصولات نفتی پایانی و پالایش عمیق (کراکینگ، هیدروژنیزه، و …) برای تولید محصولات پیچیده‌تر مانند پلیمرها و مواد شیمیایی است.
فرآوری محصولات	در این مرحله، محصولات نفتی تصفیه و تبدیل به محصولات پایانی مانند بنزین، دیزل، مازوت، و غیره می‌شوند. این شامل تقسیم نفت خام با استفاده از ابرازیون (جداسازی براساس دما) و تبدیل به محصولات نفتی مختلف است.
کنترل کیفیت	در طول فرآیند پالایش، کنترل کیفیت محصولات به منظور اطمینان از استانداردهای کیفیتی و ایمنی انجام می‌شود.

محصولات نهایی پالایشگاه نفت

پالایشگاه‌های نفت می‌توانند محصولات نهایی متنوعی تولید کنند، از جمله:

بنزین: برای خودروها و وسایل نقلیه.
دیزل و گازوئیل: برای خودروهای دیزلی و ماشین‌آلات صنعتی.
مازوت: برای سوخت ناوگان دریایی و تولید برق.
مشتقات نفتی: شامل مواد مانند آسفالت، مذاب و واکس می باشد که در صنایع ساختمانی و سایر صنایع مصرف
می‌شوند.
گازها: به عنوان سوخت، برای استفاده در صنایع و تولید برق.

نمایی از پالایشگاه گاز

وظیفه پالایشگاه گاز، پالایش و فرآوری گاز طبیعی است. هدف اصلی آن تصفیه و تبدیل گاز طبیعی به یک محصول نهایی به نام گاز متقاضی (از جمله پروپان، بوتان، اتان، متان و …) است. این فرآیند ها نیاز به تکنولوژی های پیچیده و دقیق دارند تا از کیفیت و ایمنی محصولات گازی اطمینام حاصل شود.

گاز طبیعی به عنوان یک منبع انرژی مهم و پراهمیت در جهان است و برای تولید برق و سوخت های تمام وقت و جزئی مورد استفاده قرار می گیرد.همچنین نقش مهمی در تامین انرژی، کاهش وابستگی به منابع خارجی و توسعه صنایع مختلف دارند. پایشگاه های گاز به کاهش آلودگی محیط زیست و افزایش بهروری در مصرف گاز طبیعی کمک می کند.

عملکرد پالایشگاه گاز

جداسازی نفت خام : گاز طبیعی معمولاً حاوی آلاینده‌هایی مانند نفت خام و رطوبت است. در پالایشگاه گاز، این آلاینده‌ها جدا شده و از آن جدا می‌شوند.
جداسازی مواد جامد : مواد جامدی که ممکن است در گاز طبیعی وجود داشته باشد، از جمله گرد و غبار و مواد جامد دیگر، نیاز به جداسازی دارند.
جداسازی گازهای دیگر : گاز طبیعی ممکن است شامل گازهای دیگری نیز باشد که باید جدا شوند، به عنوان مثال دی‌اکسید کربن (CO2) و گازهای نادر (مثل هلیم).

فرآوری گاز طبیعی

تصفیه و اصلاح کیفیت	گاز طبیعی باید از آلاینده‌های معین جدا شود و کیفیت آن به حداقل درجه ایمن و قابلیت انتقال را داشته باشد.
جداسازی و ذخیره‌سازی محصولات فرعی	در این مرحله، محصولات فرعی ناخالصی‌ها مثل متان، اتان، پروپان، بوتان و … از گاز اصلی جدا شده و برای استفاده در صنایع مختلف فرآوری می‌شوند.

محصولات نهایی پالایشگاه گاز

گاز متقاضی (Natural Gas Liquids – NGLs): این شامل موادی مانند پروپان، بوتان، اتان و متان است که از گاز طبیعی تصفیه و جدا می‌شوند. این محصولات نهایی به عنوان سوخت، مواد آشپزی، پلاستیک‌ها، پتروشیمی و غیره مورد استفاده قرار می‌گیرند.

کنترل کیفیت پالایشگاه گاز

کنترل رطوبت	گاز طبیعی باید از رطوبت جدا شود، زیرا رطوبت می‌تواند باعث خرابی تجهیزات انتقال و ذخیره‌سازی شود.
کنترل آلاینده‌ها	پالایشگاه گاز نیاز به کنترل آلاینده‌ها مانند گرد و غبار، سولفور هیدروژن، و غیره دارد تا ایمنی و کیفیت گاز حفظ شود.

پایداری و امنیت پالایشگاه گاز

امنیت پالایشگاه	پالایشگاه‌های گاز نیاز به امنیت بسیار بالا دارند، زیرا گاز طبیعی معمولاً بسیار قابل اشتعال است و خطراتی مرتبط با حوادث ناگهانی دارد.
پایداری عملیاتی	پالایشگاه‌های گاز باید به طور پایدار و پیوسته عمل کنند تا تأمین مستمر گاز طبیعی را تضمین کنند.

اختصاصی بازار نفت و گاز /پتروشیمی

منبع مقاله

3 تفاوت اساسی پالایشگاه نفت و گاز | بررسی عملکرد و محصولات نهایی آنها