لاستیک و پلاستیک در صنعت انواع + کاربرد

لاستیک و پلاستیک در صنعت جهانی

لاستیک و پلاستیک در صنعت امروزی با گسترش استفاده از پلیمرها در جهان، رشد کرده است. امروزه اغلب صنایع به شکل گسترده ­ای از لاستیک و پلاستیک استفاده می‌کنند. صنایعی مانند خودروسازی، ساخت هواپیما، راه‌ سازی، ساختمان سازی، صنایع اپتیک و غیره این محصولات را به عنوان ماده اولیه به کار می‌برند.در این مقاله به کمک تیم تحلیلی بازار نفت و گاز به تشریح کاربردهای لاستیک و پلاستیک در صنعت می پردازیم.

لاستیک چیست؟

لاستیک یا رابر (rubber)، ماده­ای الاستیک و کشش پذیر است. به طور کلی لاستیک­ها با توجه به منشاء تولید به دو دسته تقسیم می‌شوند. دسته اول لاستیک‌های طبیعی هستند. این لاستیک‌ها از ترشحات برخی گیاهان استوایی به دست می‌آیند. در واقع لاستیک‌های طبیعی از پلیمرهای طبیعی تهیه می‌شوند.

این پلیمرها هزاران سال است که در زمینه‌های مختلف مورد استفاده صنایع می‌باشند. لاستیک طبیعی در قرن نوزدهم میلادی به عنوان یک ماده خام مهم برای صنایع به شمار می‌رفت. این ماده حاصل واکنش بسپارش ترکیبی به نام ایزوپرن است که از پوست درختان استوایی به دست می‌آید. لاستیک آمازون، لاستیک هندی و کائوچو از رایج‌ترین لاستیک‌های طبیعی دنیا به شمار می‌روند.

صنعت لاستیک

دسته دوم تحت عنوان لاستیک‌های مصنوعی هستند. این مواد از نفت و گاز طبیعی مشتق می‌شوند. ترکیبات اصلی سازنده لاستیک‌های مصنوعی الاستومرها یا پلیمرهای الاستیک می‌باشند. لاستیک‌ها دارای خصوصیات مفیدی هستند که سبب کاربرد بیشتر آن‌ها در صنعت شده است.

به عنوان مثال لاستیک‌ها به علت خاصیت ارتجاعی و چقرمگی مناسب، جزء اصلی ساختمان تایرها هستند. بیش از نیمی از کل لاستیک تولید شده در صنعت جهان به تایر وسایل نقلیه‌ای همچون خودرو، هواپیما و دوچرخه اختصاص دارد. به علاوه برای ساخت قطعات مکانیکی مانند واشرها، تسمه‌ها و شیلنگ‌ها و همچنین کالاهای مصرفی مانند کفش، لباس، مبلمان و اسباب بازی‌ها نیز از لاستیک استفاده می‌شود.

موارد استفاده از لاستیک

سال‌های زیادی است که از لاستیک برای مقاصد گوناگونی در صنعت استفاده می‌شود. با پیشرفت روش‌های تولید و پردازش لاستیک در صنعت، کاربردهای آن نیز افزایش یافته است. تا پیش از قرن نوزدهم لاستیک طبیعی موجود در بازارهای جهان نیاز مردم و صنایع را تامین می‌کرد. از قرن نوزدهم میلادی به بعد استفاده از لاستیک در صنایع جهانی، رشد چند برابری را تجربه کرده است. با توجه به این افزایش تقاضا، تولید لاستیک مصنوعی آغاز شد. امروزه لاستیک و محصولات تهیه شده از آن در زندگی ما نقش انکار ناپذیری دارند. در ادامه چند نمونه از کاربردهای لاستیک در زندگی امروزی بشر را ذکر خواهیم کرد.

در صنایع امروزی محصولات لاستیکی قالب گیری شده، به شکل گسترده‌ای مورد توجه قرار گرفته‌اند. به علاوه محصولات و کالاهای لاستیکی در برخی کاربردهای خانگی نیز مورد استفاده قرار می‌گیرند. به عنوان مثال از لاستیک‌ها در ساخت کفپوش ساختمان‌ها و برخی وسایل روزمره پرکاربرد مانند کوسن‌، بادکنک، توپ وغیره استفاده می‌شود. همچنین نوع خاصی از لاستیک‌های انعطاف پذیر را در ساخت پرینترها و گیره‌های لباس خانگی به کار می‌برند.

محصولات لاستیکی در صنایع گوناگونی نظیر باغبانی، خودروسازی، پزشکی، ساختمان سازی و غیره به کار می‌روند. برای تولید لوله‌ها و شیلنگ‌های مورد استفاده در باغ‌ها از لاستیک استفاده می‌شود. همچنین همانطور که پیش از این نیز اشاره شد، اکثر تایر و تیوب‌های مورد استفاده در خودروها از جنس لاستیک هستند. باتوجه به این امر لاستیک به عنوان یک ماده اولیه مهم، نقش قابل توجهی در صنعت خودروسازی و حمل و نقل دنیا ایفا خواهد کرد. همچنین از لاستیک‌ها به صورت عمده برای ساخت وسایل حفاطتی استفاده می‌شود. به عنوان مثال دستکش‌های محافظ پزشکی از جنس لاستیک هستند.

لاستیک در صنعت خودروسازی

لاستیک ولکانیزه نیز نوع خاصی از خانواده لاستیک‌ها است. این محصول از طریق اتصال عرضی میان زنجیرهای پلیمری لاستیک و پیوند دی سولفیدی ساخته می‌شود. پدها و محافظ‌های مورد استفاده در ورزش محبوب کریکت از لاستیک ولکانیزه تولید می‌شوند. در صنعت ساخت و ساز نیز از لاستیک خشک نشده به عنوان ماده چسبنده در سیمان و انواع چسب‌ها استفاده می‌شود. همچنین از لاستیک خشک نشده برای ساخت نوارهای اصطکاکی و عایق‌ها نیز بکار برده می‌شود.

پلاستیک چیست؟

طیف گسترده‌ای از مواد مصنوعی ساخته شده به وسیله پلیمرها را پلاستیک می‌گویند. به وسیله پلاستیک‌ها می‌توان انواع و اقسام وسایل را تولید کرد. در حقیقت پلاستیسیته مناسب این مواد امکان قالب گیری، اکسترود کردن و فشرده کردن آن‌ها را فراهم می‌کند. در نتیجه می‌توان وسایل مختلف پلاستیکی را با اشکال متفاوت تولید کرد. سازگاری و راحتی کاربرد پلاستیک‌ها در صنعت به دلیل ویژگی‌های مثبتی نظیر: وزن سبک، دوام و پایداری، انعطاف پذیری و قیمت مناسب آن‌ها می‌باشد. به طور کلی سوخت‌های فسیلی، منشاء تولید پلاستیک‌های امروزی هستند. همچنین اخیرا روش‌های جدیدی مبنی بر ساخت پلاستیک‌ها از مواد اولیه تجدید پذیر مانند ذرت یا مشتقات پنبه ارائه شده است.

صنعت پلاستیک

کاربردهای پلاستیک در صنعت

پلاستیک‌ها محصولاتی هستند که تقریبا در تمام بخش‌های صنعت استفاده می‌شوند. این مواد به صورت عمده در صنعت بسته بندی مورد توجه هستند. علاوه بر آن پلاستیک‌ها به عنوان موادی پرکاربرد در سایر صنایع مانند ساختمان سازی، نساجی، حمل و نقل، برق و الکترونیک، ماشین آلات صنعتی و ساخت محصولات مصرفی به شمار می‌روند. پلاستیک‌ها در دنیای امروزی پیوسته در حال پیشرفت هستند. نوآوری‌های زیادی در زمینه تولید مواد پلاستیکی خاص مانند پلیمرهای حافظه دار، پلیمرهای حساس به نور و پلیمرهای خود گرم شونده انجام شده است. پیشرفت دائمی صنعت پلیمرها می‌تواند سبب انقلابی در صنایع دنیا شود. در ادامه برخی از کاربردهای صنعتی پلاستیک‌ها ذکر خواهد شد.

آخرین گزارش از بازار جهانی پلیمر ۲۰۲۲

• صنایع حمل و نقل:

یکی از موارد مورد توجه در اقتصاد، حمل و نقل ایمن و مقرون به صرفه افراد و کالاها است. کاهش وزن وسایل نقلیه نظیر خودروها، هواپیماها، قایق‌ها و قطارها سبب کاهش چشمگیر مصرف سوخت خواهد شد. سبک بودن پلاستیک‌ها سبب می‌شود که این محصولات مورد توجه صنایع حمل و نقل قرار گیرند.

• ساخت و ساز:

پلاستیک‌ها در طیف گسترده‌ای از کاربردهای صنعت ساخت و ساز مورد استفاده قرار می‌گیرند. این محصولات دارای خواص مهمی از جمله تطبیق پذیری بالا، نسبت استحکام به وزن خوب، دوام، قیمت مقرون به صرفه، مقاومت در برابر خوردگی و نیاز به تعمیر و نگهداری کم می‌باشند. درنتیجه این محصولات به یک انتخاب اقتصادی جذاب در سراسر صنعت ساخت و ساز تبدیل شده‌اند.

• صنایع الکتریکی و الکترونیکی:

در تولید سیم‌ها و کابل‌های مورد استفاده در صنایع الکتریکی و همچنین برخی قطعات مورد استفاده در این صنعت از پلاستیک استفاده می‌شود.

• بسته بندی:

پلاستیک‌ها مواد مناسبی برای بسته بندی کالاها به شمار می‌روند. این محصولات سبک، بادوام، بهداشتی و منعطف هستند. بیشترین محل مصرف پلاستیک در دنیا، صنعت بسته بندی است. از پلاستیک برای ساخت ظروف یکبار مصرف، بطری‌ها، فیلم‌های بسته بندی و غیره استفاده می‌شود.

• صنایع خودروسازی:

از پلاستیک برای ساخت قطعاتی مانند سپر و داشبورد و قطعات خاصی از موتور و درها و صندلی‌ها استفاده می‌شود.

• تولید انرژی:

پره‌های توربین بادی، پنل‌های خورشیدی و بوم‌های موج از پلاستیک ساخته می‌شوند.

• پزشکی، بهداشت و درمان:

از پلاستیک برای ساخت سرنگ، کیسه‌های خون، لوله‌ها، دستگاه‌های دیالیز، دریچه‌های مصنوعی قلب، اندام‌های مصنوعی و پانسمان زخم استفاده می‌شود.

• صنایع نظامی:

پلاستیک در ساخت کلاه‌های ایمنی، لباس‌های محافظ، تانک، کشتی‌های جنگی، هواپیماها و تجهیزات ارتباطی به کار می‌رود.

کاربردهای پلاستیک در صنعت

سخن پایانی

لاستیک و پلاستیک جزء جدا نشدنی از زندگی مدرن امروزی هستند. این مواد در ساخت بسیاری از وسایل اطراف ما به کار رفته‌اند. به علاوه صنایع تخصصی گوناگونی از این محصولات به عنوان ماده خام استفاده می‌کند. یکی از مشکلاتی که این مواد از اوایل قرن بیستم با آن رو به رو بوده‌اند، سرعت تجزیه آهسته آن‌ها در اکوسیستم‌های طبیعی و آسیب‌های زیست محیطی آن‌ها است.

اخیرا روش‌های جدیدی مبنی بر ساخت پلاستیک‌ها از مواد اولیه تجدید پذیر مانند ذرت یا مشتقات پنبه ارائه شده است. به علاوه محصولات تولید شده از لاستیک و پلاستیک قابل بازیافت هستند. درنتیجه می‌توان پس از استفاده آن‌ها را مجددا به چرخه تولید بازگرداند و به محصولات جدید تبدیل کرد.

جدول قیمت پلیمر