پالایشگاه نفت جهان

ابر پالایشگاه برتر جهان; اختصاصی بازار نفت گاز پتروشیمی:

پالایشگاه به واحد‌های تولیدی گفته می‌شود که در آن‌ها اقدام به فراوری محصولات نفتی می‌شود. هر پالایشگاه، دارای طرح‌های تولید خاص خود است که بر اساس تجهیزات فراهم، هزینه‌های عملیاتی و میزان تقاضا برای فراورده‌ها مشخص می‌شود.

طرح تولید بهینه برای هر پالایشگاه، بر اساس ملاحظات اقتصادی مشخص می‌شود و عملیات دو پالایشگاه هرگز نباید کاملا مشابه یکدیگر باشد.

 محصولات

درحالی‌که مصرف کننده عادی تصور می‌کند که شمار فراورده‌های نفتی نظیر بنزین، سوخت جت، نفت سفید و … محدود است، ولی بررسی‌هایی که موسسه نفت آمریکا انجام داده است، نشان می‌دهد که بیش از ۲۰۰۰ فراورده نفتی با مشخصات منحصر بفرد در جهان و در پالایشگاه‌ها تولید می‌شود که در ۱۷ گروه طبقه‌بندی می‌شوند.

از جمله فراورده‌های نفتی که در پالایشگاه‌ها تولید می‌شود می‌توان به موادی، چون گاز‌های سوختی، گاز‌های مایع، انواع بنزین، سوخت‌های توربین گازی، نفت سفید، فراورده‌های میان تقطیر (سوخت دیزل و نفت کوره‌های سبک)، نفت کوره باقیمانده ای، روغن‌های روان‌ساز، روغن‌های سفید، فراورده‌های میان روغن‌های ترانسفورماتور و کابل، گریس، مومها، آسفالتها، ککها، دوده‌ها، مواد شیمیایی و حلال‌ها اشاره کرد.

 فرایند تولید

فرایند‌های پالایش در پالایشگاه تقطیر نفت خام دستگاه‌های تقطیر نفت خام، نخستین واحد‌های فراورش (پالایش) عمده در پالایشگاه هستند. تفکیک نفت خام در دو مرحله صورت می‌گیرد، اول تفکیک جزء به جزء همه نفت خام در فشار اتمسفر و سپس ارسال باقیمانده دیر جوش این مرحله به دستگاه تفکیک دیگری که تحت خلاء شدید عمل می‌کند.

بنابراین، نفت خام پس از حرارت در کوره در برج تقطیر اتمسفری به فراورده‌های زیر تفکیک می‌شود: گاز‌های سوختی (که عمدتا شامل متان و اتان است)، گاز‌های سبکتر (شامل پروپان، بوتان و همچنین متان و اتان است)، نفت‌های سبک تثبیت نشده، نفت‌های سنگین، نفت سفید، نفت گاز اتمسفری و باقیمانده خام برج تقطیر اتمسفری.

نفت گاز اتمسفری و نفت گاز خلاء را غالبا برای تولید بنزین، سوخت هواپیما و سوخت دیزل به واحد هیدروکراکینگ یا کراکینگ کاتالیزی می‌فرستند. باقیمانده برج خلاء را نیز می‌توان در واحد‌های گرانروی شکن، کمک‌سازی و یا آسفالت‌زدایی برای تولید نفت کوره سنیگن و یا خوراک واحد کراکینگ و یا مواد خام روغن روان‌سازی پالایش کرد. باقیمانده نفت خام‌های آسفالتی را می‌توان برای تولید آسفالت جاده سازی و یا پشت بام، مورد عملیات یا پالایش دیگری قرار داد.

در این مقاله قصد داریم شما را با بزرگترین پالایشگاه های جهان و همچنین با پالایشگاه های موجود در ایران آشنا کنیم.

1. پالایشگاه جام ناگار Jamnagar Refinery

مجتمع پالایشگاه جام نگار واقع در منطقه ویژه اقتصادی جام ناگار (SEZ) تاکنون بزرگترین پالایشگاه نفت روی زمین و مرکز نفتی جهان است. جام ناگر با 1.24 میلیون بشکه در روز ظرفیت اسمی فرآوری نفت خام مجتمع 1.6 درصد ظرفیت جهانی و یک سوم کل مصرف نفت هند را تولید می کند.
مکان – جامناگار، گجرات، هند
مالک/اپراتور – Reliance Industries Limited
بشکه در روز – 1,240,000

2. مجتمع پالایشگاهی پاراگوانا Paraguaná Refinery Complex

مجتمع پالایشگاهی پاراگوانا در شمال غربی ونزوئلا در نتیجه این امر ایجاد شد ادغام سه پالایشگاه موجود: Amuay، Bajo Grande و Cardón. این مجتمع در حال حاضر 71 درصد از ظرفیت پالایشگاه نفت خیز آمریکای جنوبی را در اختیار دارد.
مکان – پاراگوانا، فالکون، ونزوئلا
مالک/اپراتور – Petroleos de Venezuela, S.A. (PDVSA)
ظرفیت – نامشخص

3. مجتمع پالایشگاه اولسان SK Energy 

مجتمع اولسان که در سال 1964 افتتاح شد، بزرگترین مجتمع در کره جنوبی و دومین مجتمع بزرگ در کره جنوبی است. آسیا با نگهداری 16 میلیون بشکه نفت در 34 مخزن ذخیره سازی نفت خام در مقیاس بزرگ و تولید ال پی جی، بنزین، گازوئیل، سوخت جت و آسفالت برای بازارهای خارجی و داخلی است.
مکان – اولسان، کره جنوبی
مالک/اپراتور – SK Energy
ظرفیت: 40.2 میلیون تن در سال
بشکه در روز – 850000

4. پالایشگاه GS-Caltex Yeosu

دومین پالایشگاه بزرگ کره جنوبی و سومین پالایشگاه آسیا، مجتمع GS-Caltex Yeosu خانه است که به بزرگترین واحد تقطیر خلاء جهان که در سال 2007 با هزینه 1.5 میلیارد دلار تکمیل شد.
مکان – Yeosu، کره جنوبی
مالک/اپراتور – GS-Caltex (50% Chevron/50% GS Holdings)
ظرفیت: 40 میلیون تن در سال
بشکه در روز – 730000

5. پالایشگاه اس اویل اولسان S Oil Ulsan Refinery

مجتمع پالایشگاه اولسان اس اویل سومین پالایشگاه بزرگ کره جنوبی و دومین پالایشگاه کره جنوبی است که بزرگترین مجتمع پالایشی در خود اولسان است. لازم به ذکر است  1.2 میلیارد دلار “پروژه توسعه پالایشگاه اونسان” در سال 2011 تکمیل شد و نیروگاه را به یک تقسیم کننده میعانات 89000 بشکه در روز وکارخانه های پتروشیمی مجهز کرد. 
مکان – اولسان، کره جنوبی
مالک/اپراتور – اس اویل (گروه آرامکو و هانجین عربستان)
ظرفیت: 33.5 میلیون تن در سال
بشکه در روز – 669000

پالایشگاه های نفت فعال ایران

در پالایشگاه نفت چندین واحد صنعتی فعالیت دارند که بر اساس فرآیند تقطیر و نقطه جوش متفاوت هیدروکربن ها عمل می کند. در پالایشگاه های پیشرفته هیدروکربن ‌های سنگین و اجزای گازی سبک به مواد با ارزش تری تبدیل می شوند. نوع طراحی و پیچیدگی آن در یک پالایشگاه نفتی به نوع خوراک ورودی آن وابسته است. پالایشگاه های نفت تولید کننده میزان و محصولات متفاوتی از گاز مایع (LPG)، بنزین، نفتا، نفت سفید و سوخت جت، گازوئیل و سوخت دیزل، مازوت، روغن های نفتی، واکس پارافین، آسفالت و قیر، کک نفتی و گوگرد است.

میزان سرمایه گذرای برای تولید یک پالایشگاه از ۱۸ هزار دلار تا ۲۵ هزار دلار به ازای هر بشکه ظرفیت پالایش متفاوت است. در قرن بیستم پالایشگاه نفت آبادان بزرگترین پالایشگاه جهان لقب گرفته است. این عنوان در اکتبر ۲۰۰۶ به پالایشگاهی در تگزاس ایالت متحده تعلق گرفته است.

لیست پالایشگا های ایران

اهمیت و عملکرد پالایشگاه های نفتی

مهمترین کار پالایشگاه های نفتی پردازش نفت خام و تبدیل آن به فراورده های نفتی مفید تر است. نفت خام مورد نیاز این مجتمع های صنعتی معمولا در انبار نفت ذخیره شده و از میادین نفتی دور و نزدیک تامین می شود.

پالایشگاه های نفتی مجتمع های صنعتی بسیار بزرگی هستند که از واحد های مختلف پردازشی و تجهیزات کمکی مانند واحدهای تولیدی و مخازن ذخیره سازی تشکیل شده اند. هر پالایشگاه دارای چیدمان منحصر به فرد و ترکیبی از فرآیندهای پالایشگاهی است که تا حد زیادی توسط محل پالایشگاه، محصولات تولیدی و ملاحظات اقتصادی تعیین می شوند. پالایشگاه های نفت به عنوان بخش اساسی پایین دستی صنعت نفت در نظر گرفته می شوند.

برخی از پالایشگاه های نفتی مدرن امروزه ۸۰۰۰۰۰ تا ۹۰۰،۰۰۰ بشکه (۱۲۷،۰۰۰ تا ۱۴۳،۰۰۰ متر مکعب) نفت خام را در روز پردازش می کنند.

تاریخچه احداث پالایشگاه های نفتی

اولین پالایشگاه جهان در سال ۱۸۵۶ در رومانی ساخته شد. پالایشگاه Oljeon یکی دیگر از پالایشگاه های قدیمی است که در سال ۱۸۷۵ شروع به فعالیت کرد. این پالایشگاه ها فقط قادر به تصفیه نفت سفید بودند ولی با اختراع اتومبیل تولید بنزین و سوخت نیز در پالایشگاه ها آغاز شد. جالب است بدانید که پالایشگاه نفت آبادان نیز در قرن بیستم یکی از بزرگترین پالایشگاه های جهان بوده است.

در حال حاضر پتروپالایشگاه كه نسل جدیدی از پالایشگاه‌ ها به حساب می آیند جای پالایشگاه های قدیمی را گرفته اند. این مجتمع های عظیم صنعتی بر يكپارچگی بين مجتمع های پالايش و پتروشيمی تأكيد دارد.

در پتروپالایشگاه ها علاوه بر فراورده های نفتی، خوراک مورد نياز مجتمع های پليمری و شيميايی نيز توليد می شود که فرآیند تولید این محصولات را تسهیل می کند.

واحدهای عملیاتی پالایشگاه های نفتی

• واحد نمک زدایی (Desalter Unit)
• واحد جداسازی اتمسفریک (Atmospheric Distillation Unit)
• واحد جداسازی خلا (Vacuum Distillation Unit)
• واحد بهبود هیدروتریتور نفتا (Naphta Hydrotreator Unit)
• واحد اصلاح کاتالیستی (Catalytic Reformer Unit)
• واحد هیدروتریتور چگالشی (Distillate Hydrotreator)
• واحد شکافت کاتالیستی سیال (Fluid Catalytic Cracking Unit)
• واحد شکافت هیدروکراکر (Hydrocracker Unit)
• واحد اصلاح مرکس (Merox Treater)
• فرایند کک سازی (Caking Process)
• واحد آلکالیشن (Alkylation Unit)
• واحد دیمریزاسیون (Dimerization Unit)
• واحد ایزومریزاسیون (Isomeration Unit)
• واحد تغییر بخار (Steam Reforming Unit)
• واحدهای گاز مایع شده پروپان و سوخت‌های گازی مشابه
• مخازن ذخیره نفت خام و فراورده‌های پالایشی .

لیست پالایشگاه های نفتی ایران

• پالایشگاه نفت آبادان
• پالایشگاه نفت اراک
• پالایشگاه نفت اصفهان
• پالایشگاه نفت بندرعباس
• پالایشگاه نفت تبریز
• پالایشگاه نفت تهران
• پالایشگاه نفت جی
• پالایشگاه نفت شیراز
• پالایشگاه نفت کرمانشاه
• پالایشگاه نفت لاوان

محصولات پالایشگاه های نفتی

• گاز مایع
• بنزین
• نفتا
• نفت سفید
• سوخت‌ جت
• گازوئیل
• نفت کوره
• روغن‌های نفتی
• واکس پارافین
• آسفالت و قیر
• کُک نفتی
• گوگرد

ایمنی و خطرات زیست محیطی پالایشگاه های نفتی

فرآیند پالایش مواد شیمیایی مختلف را به داخل جو رها می کند و بوی قابل توجهی معمولا با حضور یک پالایشگاه در منطقه وجود خواهد داشت. گذشته از تأثیرات آلودگی هوا، نگرانی فاضلاب نیز در این رابطه وجود دارد. خطرات ناشی از حوادث صنعتی مانند آتش سوزی ، انفجار و آلودگی صوتی ناشی از سر و صدای صنعتی نیز همیشه در این رابطه مطرح است.

بسیاری از دولت ها در سراسر جهان محدودیت هایی را در مورد آلاینده هایی که پالایشگاه ها رها می کنند، وضع کرده اند و در حال حاضر اکثر پالایشگاه ها تجهیزات مورد نیاز برای مطابقت با الزامات آژانس های نظارتی مربوط به حفاظت از محیط زیست را نصب کرده اند.

نگرانی های زیست محیطی و ایمنی بدان معنی است که بعضی اوقات پالایشگاه های نفتی در فاصله کمی از منطقه مسکونی شهری قرار دارند. موارد بسیاری وجود دارد که نشان می دهد عملیات پالایش در نزدیکی مناطق پرجمعیت خطراتی برای سلامتی شهروندان به همراه داشته است.

پالایشگاه‌های نفت خام ایران

پالایشگاه نفت آبادان

کلنگ احداث پالایشگاه آبادان در سال 1287 شمسی(1910 میلادی) به زمین زده شد و در سال 1291 (1912 میلادی) با 2500 بشکه در روز به عنوان اولین تصفیه خانه نفت کشور آغاز به کار نمود. این پالایشگاه در دو مقطع طی سال های 1320 و 1356 عنوان بزرگترین پالایشگاه نفت جهان را با خود همراه داشت.

پالایشگاه نفت تهران (شهید تندگویان)

پالایشگاه نفت تهران(تندگویان)، با ظرفیت ۲۳۵ هزار بشکه در سال ۱۳۴٦ تأسیس شد و در حال حاضر مشتمل بر دو پالایشگاه جنوبی و شمالی است.

پالایشگاه نفت اصفهان

شرکت پالایش نفت اصفهان فعالیت خود را در زمینه پالایش نفت خام و تولید فرآورده های نفتي و تامين خوراک صنايع پايين دستي (شرکت هاي پتروشيمي اصفهان، پتروشيمي اراک، نفت سپاهان، پالايش نفت جي و صنايع شيميايي ايران) از سال ۱۳۵۸ آغاز کرد. از سال هاي آغازين دهه ۶۰، ظرفيت پالايش نفت خام اين شركت با افزايش ۸۵ درصدي نسبت به ظرفيت طراحي آن از ۲۰۰ هزار بشكه در روز به بيش از ۳۷۵ هزار بشكه افزايش يافته است.

پالایشگاه نفت اراک (امام خمینی ره شازند)

پالایشگاه امام خمینی (ره) شازند (پالایشگاه اراک) در سال ۱۳۷۲ با ظرفیت اسمی ۱۵۰ هزار بشکه در روز راه اندازی شد. همچنین نخستین پالایشگاهی است که کار مطالعه و عملیات اجرای آن بعد از انقلاب اسلامی و در نخستین سال بعد از جنگ تحمیلی آغاز شد. پس از مدتی با تلاش و کوشش نیروهای متعهد و متخصص ظرفیت تولید پالایشگاه به ۱۷۰ هزار بشکه در روز رسید.

پالایشگاه نفت بندرعباس

شركت پالايش نفت بندرعباس در فضايي به وسعت تقريبي 700 هكتار در كرانه شمالي آبهاي خليج فارس و مجاورت شهر بندرعباس در سال 1371 احداث و در سال 1376 مورد بهره برداري قرار گرفت . اين مجموعه به منظور تأمين بخشي از فرآورده هاي نفتي مورد نياز كشور و امكان صدور فرآورده هاي مازاد تاسيس شده است .

پالایشگاه نفت شیراز

پالایشگاه شیراز یا شرکت پالایش نفت شیراز، با ظرفیت اولیه۴۰ هزار بشکه در روز در سال ۱۳۴۹ کلنگ آن زده شد و در سال ۱۳۵۲ مورد بهره‌برداری قرار گرفت. شرکت پالایش نفت شیراز در سال ۱۳۵۲ به صورت شرکت سهامی خاص تأسیس گردید. در سال ۱۳۷۷ بر اساس سیاست های جاری، ساختار اداری پالایشگاه به نوع شرکتی تغییر و دوره جدید فعالیت خود را با نام شرکت پالایش نفت شیراز آغاز نموده و در سال ١٣٨٨ به شرکت سهامی عام تبدیل شد.

پالایشگاه نفت تبریز

مراحل طراحی و ساخت پالایشگاه نفت تبریز از سال ۱۳۵۳ توسط شرکت اسنام پروجتی ایتالیا آغاز و در سال ۱۳۵۶ راه اندازی شد. ظرفیت اسمی اولیه این پالایشگاه ۸۰ هزار بشکه در روز بود، که با اجرای طرح‌های توسعه ظرفیت، هم اینک این رقم به ۱۱۰ هزار بشکه در روز افزایش یافته‌است.

پالایشگاه نفت لاوان

پالایشگاه نفت لاوان، در سال ۱۳۵۵ به کوشش شرکت اینگرا از یوگسلاوی سابق و با نظارت شرکت ملی نفت ایران ساخته شد و در شروع کار خود بخشی از پالایشگاه شیراز بود. این واحد ابتدایی، که مجتمع تقطیر لاوان نام داشت، با ظرفیت فرآورش ۲۰٫۰۰۰ بشکه نفت خام در روز، شروع به کار کرد.

پالایشگاه نفت کرمانشاه

پالایشگاه نفت کرمانشاه در سال ۱۳۰۱ با ظرفیت روزانه ۲ هزار بشکه به بهره‌برداری رسید. این پالایشگاه در زمان خود دومین پالایشگاه ایران بود و نفت خام آن از میدان نفتی نفت‌شاه تأمین می‌شد. ظرفیت اسمی این پالایشگاه در حال حاضر ۲۵۰۰۰ بشکه در روز و ظرفیت عملیاتی آن ۳۰۰۰۰ بشکه در روز می‌باشد. خوراک نفت خام این پالایشگاه شامل نفت خام نفت شهر، سرکان، مالکوه در شهرستان پلدختر و اهواز – آسماری می‌باشد.

پالایشگاه نفت جی

شرکت پالایش نفت جی یا پالایشگاه نفت جی با سرمایه‌گذاری صندوق بازنشستگی کارکنان صنعت نفت در سال ۱۳۸۲تأسیس شد. این شرکت با ظرفیت اسمی ۱٬۸۰۰٬۰۰۰تن به عنوان بزرگترین واحد تولیدکننده انواع قیر در منطقه خاورمیانه می‌باشد. این شرکت دارای دو سایت تولید و ذخیره‌سازی در اصفهان و بندر عباس و دفتر مرکزی تهران می‌باشد.

منبع: ipqs