نفت ۱۰۰ دلاری به بازار برمی گردد؟

مهم‌ترین پرسشی که اکنون در بازار انرژی مطرح می‌شود این است که قیمت نفت در سال ۲۰۲۳ وارد کدام کانال قیمتی می‌شود؟

در همین زمینه روز چهارشنبه ولادیمیر پوتین با امضای یک دستورالعمل جدید، صادرات نفت و فرآورده‌های نفتی را به کشورهای گروه هفت، استرالیا و 27 عضو اتحادیه اروپا ممنوع اعلام کرد. قرار است این دستور از ابتدای فوریه، یعنی دقیقاً یک ماه دیگر به اجرا درآید و حداقل به مدت پنج ماه فعال بماند. ارائه همین دستور کافی بود تا بازار دچار شوک جدیدی شود و قیمت نفت برنت، به‌عنوان شاخص اصلی بازار جهانی، در هر بشکه به 85 دلار برسد. این یعنی بالاترین نرخ حداقل در سه هفته اخیر.

عوامل موثر بر افزایش قیمت نفت

باید توجه داشت که تنها عامل مؤثر روی بازار نفت این هفته و افزایش قیمت‌ها محدودیت جدید در عرضه نفت روسیه، به‌عنوان دومین صادرکننده بزرگ نفت، نبود.

چین هم به‌عنوان بزرگ‌ترین مصرف‌کننده و مشتری نفتی، تقاضای جدیدی را به بازار اضافه کرد. این کشور با بازگشایی مرزهای خود در ماه آینده پس از سه سال محدودیت باعث افزایش عرضه و تقاضا نفت می شود.

علاوه بر این، ذخایر استراتژیک نفت آمریکا به پایین‌ترین حد خود از سال 1984 تاکنون رسیده است. این اتفاق بدان معناست که دیگر دست آمریکا هم برای پایین نگه‌ داشتن قیمت نفت و مقابله با روسیه چندان باز نیست.

بهای نفت تا دسامبر از ۱۰۰ دلار نخواهد گذشت

البته در کنار این سه عامل تقویت‌کننده بازار، این هفته دو سیگنال بدبینانه هم به بازار مخابره شد. ازجمله آنکه ممکن است با کاهش محدودیت‌ها در چین، کرونا یک بار دیگر به شکل پاندمی ظهور پیدا کند. تداوم رکود اقتصادی در بعد جهانی دیگر نگرانی موجود در بازار شناخته می‌شود. این موضوع هم ممکن است موجب کاهش تقاضا و به تبع آن افت قیمت نفت شود.

در این بین موسسات بین‌المللی پیش‌بینی، مانند گلدمن ساکس آمریکا، بر این باورند که این رکود در فصل اول سال 2023، بازار را تحت تاثیر قرار دهد. پس از آن اما احتمال ورود شاخص قیمت نفت به کانال ۱۰۰ دلار و پیش‌روی تا محدوده ۱۱۰ دلار بعید نیست. به هر ترتیب بازار نفت با این اتفاقات سال 2022 را به پایان می‌رساند. حال باید دید سرنوشت طلای سیاه در سال 2023 به کدام سمت و سو می‌رود.

تیغ دو لبه نفت ۱۰۰ دلاری برای دولت ایران

دولت ایران در سال جاری با پشت‌ کردن به برجام و البته جا ماندن از برنامه‌های توسعه‌ای چین در خاورمیانه فرصت طلایی عرضه نفت با بهای ۱۴۰ دلار را از دست داد و مجبور شد برای دور زدن تحریم‌ها با تخفیف‌های ویژه منابع کشور را به چین، هند و ونزوئلا برساند.

نفت به‌عنوان مهم‌ترین منبع ارزی کشور می‌تواند نقش مهمی در مدیریت بازار و حفظ ارزش پول ملی ایفا کند. دولت‌ها که در طول حدود پنج دهه اخیر همواره با اقتصاد تک‌ محصولی مبتنی بر نفت کشور را اداره کرده‌اند، حالا در شرایط تحریم نفتی و بانکی عنان بازار ارز را هم از دست داده‌اند.

اکنون شاید بازگشت به بازار نفت و تلاش برای رفع تحریم‌های بانکی آخرین برگ موجود در دستان سیاست‌گذار در ایران باشد‌. البته استفاده از این برگ هم مشروط بر این است که سایر بازیگران تمایلی به ادامه بازی داشته باشند.

در غیر این‌صورت بعید نیست که چرخش چین در منطقه و تغییر معادلات بازیگران سیاسی به علاوه فشارهای داخلی، دولت را بیش از هر زمانی در بازارهای مختلف گوشه رینگ قرار دهد.