گسترش نفوذ چین در عراق در سایه قراردادهای نفتی

هفته گذشته جلسات مهمی بین اعضای ارشد دولت‌های عراق و چین با هدف گسترش و تعمیق چارچوب گسترده “نفت در برابر پروژه” برگزار شد که مهمترین اقدام آن، سرمایه‌گذاری شرکت‌های چینی در پروژه‌های زیرساختی عراق در ازای نفت بود.

محمد علی تمیم، معاون نخست وزیر و وزیر برنامه ریزی عراق، و جوی وی، سفیر چین در عراق، درمورد حمایت چین از پروژه‌های ساخت مدارس، بیمارستان‌ها، برق و بخش خدمات عراق رسما گفتگو کردند. به گفته یک منبع ارشد نزدیک به وزارت نفت عراق، در این جلسات به طور غیررسمی درمورد پروژه‌های نفت و گاز، بانکداری و تأمین مالی، و ساخت راهبردی فرودگاه‌ها و بنادر دریایی (نظامی و غیرنظامی) نیز رایزنی شد.

همه این پروژه‌ها در راستای پروژه چند منظوره چین به نام “یک کمربند، یک جاده” با هدف پیشی گرفتن از ایالات متحده به‌عنوان قدرت شماره یک اقتصادی جهان تا سال 2030 است. هدف چین از این طرح این است که به‌دلیل پیش بینی ادامه افزایش تنش بین این کشور و ایالات متحده در منطقه آسیا و اقیانوسیه طی دو سال آینده، به‌ ویژه در تایوان، تا جایی که می‌تواند تامین منابع نفت و گاز جهان را در کوتاه ترین زمان ممکن تضمین کند.

عربستان ، ایران و عراق سه کشور بزرگ خاورمیانه هستند که چین برای تأمین سریع منابع انرژی، باتوجه به منابع نفت و گاز برجسته آنها در منطقه، روی آنها حساب می‌کند. این کشورها همچنین کمترین هزینه حمل نفت را در جهان، در حدود 1-2 دلار آمریکا در هر بشکه را دارند. توافق چند وجهی اخیر با ایران، پایه و اساس مجموعه‌ای از معاملات مشابه بین چین و عراق را ایجاد کرد. عراق نه تنها ازطریق نمایندگان سیاسی، اقتصادی و نظامی تهران به شدت تحت تأثیر ایران است، بلکه دو کشور همسایه در بسیاری از بزرگترین میادین نفت و گاز مشترک هستند.

آزادگان (ایران)/مجنون (عراق)، آذر/بدره، یادآوران/سنباد، نفت شهر/نفت خانه (عراق)، دهلران/ابوغریب، پایدار غربی/فکه و اروند/ابوغریب جنوبی از جمله این موارد هستند. چین با نگرانی از واکنش احتمالی ایالات متحده به دلیل گسترش آشکار حضور خود در کشوری که واشنگتن هنوز فرصت‌های سیاسی و اقتصادی خود را در آن می‌دید، تا جایی که امکان داشت رویکردی کمرنگ در پیش گرفت.

این امر با امضای چندین قرارداد حاصل شد اما اینها با هم تسلط کامل چین بر چندین میدان عراق را ایجاد کردند. نکته قابل توجه در این معاملات، امضای قرارداد شرکت مهندسی و ساخت و ساز نفت چین (CPECC) برای قرنه غربی 1 در اواسط سال 2021 بود.
ابتدا، هدف از قرارداد مهندسی 121 میلیون دلاری ارتقاء تأسیسات مورد استفاده برای استخراج گاز در طول سال بود. تولید نفت خام، اما این پروژه فعالیت‌های پتروچاینا در قرنه غربی 1 را گسترش داد.

شرکت ملی نفت چین همچنان اپراتور اصلی خارجی در آزادگان شمالی است که در آبان سال ۱۳۹۵ با ظرفیت تولید ۷۵ هزار بشکه در روز به بهره برداری رسید. این شرکت چینی همچنین از سال 1388 تا 1393 که به دلیل تاخیر در پیشرفت از این حوزه اخراج شد، توسعه‌دهنده اصلی در آزادگان جنوبی بود. با این حال، از آن زمان تاکنون شرکت‌های چینی دوباره روی پروژه‌های قراردادی در کنار توسعه‌دهندگان برجسته ایرانی کار می‌کنند.

اینها و دیگر پیشرفت‌های میدانی چندگانه چین در عراق، در کنار سایر اولویت‌های استراتژیک پکن در این کشور هستند زیرا به پروژه فراگیر “کمربند جاده” مرتبط هستند. یکی از این موارد، تصویب پروژه هایی به ارزش 1 تریلیون دینار عراقی (700 میلیون دلار آمریکا) توسط بغداد برای پروژه‌های زیربنایی در شهر الزبیر در میدان نفتی بصره در جنوب عراق بود که مدت کوتاهی پس از امضای یک قرارداد بزرگ دیگر توسط بغداد با یک شرکت چینی برای ساخت فرودگاه غیرنظامی جایگزین پایگاه نظامی در استان ذی قار نفت خیز جنوب دنبال شد.

همزمان با انجام این معاملات بین عراق و چین، بغداد به دنبال این بود که هرگونه واکنش منفی ایالات متحده را با این تصور که عراق فاصله بیشتری بین خود و ایران ایجاد می‌کند، خنثی کند.

برای سال‌های متمادی عراق، علی‌رغم ثروت‌های نفت و گازش، برای حدود ۴۰ درصد از منابع برق خود به ایران وابسته بود که به‌صورت گاز و برق به عراق وارد می‌شد. با این حال، همانطور که در کتاب جدیدم درمورد نظم جدید بازار جهانی نفت نیز به طور عمیق تحلیل شده است، در اواسط سال 2021، احسان عبدالجبار، وزیر نفت وقت عراق، گفت که کمیسیون نظارت و مدیریت دارایی های دولتی چین (SASAC) با تامین مالی پروژه پالایشگاه فائو که اهمیت استراتژیک دارد موافقت کرده بود.

این پروژه روزانه دست کم 300000 بشکه نفت خام از میدان نفتی جنوب عراق که به شبه جزیره فائو در اطراف بصره می رسد، فرآوری می‌کند. زمانی که SASAC چین تمام بودجه مورد نیاز برای پروژه پالایشگاه فائو را تضمین کرد، قراردادها به شرکت ملی مهندسی شیمی چین (CNCEC) واگذار شد که شامل ساخت پالایشگاه، آموزش، انتقال فناوری، بهره برداری و نگهداری می‌شد. به گفته منابع ارشد نزدیک به وزارت نفت عراق، علاوه بر پرسنل چینی که در این مناطق درگیر خواهند شد، “پرسنل امنیتی متخصص” بیشتری از چین برای “تضمین امنیت کل سایت” نیز حضور خواهند داشت.

اختصاصی بازار نفت و گاز / پتروشیمی

منبع: اویل پرایس