در شرایطی که بسیاری از استان‌های مرکزی ایران، از جمله اصفهان، با بحران شدید کم‌آبی روبرو هستند، پروژه انتقال آب از دریای عمان به عنوان یکی از گزینه‌های راهبردی برای تأمین آب مورد نیاز صنایع و توسعه پایدار، بیش از پیش مورد توجه قرار گرفته است. این طرح بزرگ، با هدف شیرین‌سازی و انتقال آب از سواحل جنوبی کشور به مناطق مرکزی، دارای ابعاد مختلف فنی، اقتصادی و زیست‌محیطی است.
پیش‌زمینه و ضرورت اجرای پروژه
به گفته عباس‌پور، عضو هیئت‌امنای پژوهشکده انرژی، آب و محیط‌زیست دانشگاه صنعتی شریف، کشورهای حاشیه خلیج فارس از جمله امارات، عربستان و عمان روزانه حدود ۱۵ تا ۱۶ میلیون مترمکعب آب دریا را شیرین‌سازی می‌کنند، در حالی که ایران تنها ظرفیت شیرین‌سازی ۶۰۰ هزار مترمکعب در روز را دارد؛ ظرفیتی که برنامه‌ریزی شده تا به یک میلیون مترمکعب افزایش یابد.
انتقال آب دریای عمان به اصفهان
از دیدگاه کارشناسان، در صورت طراحی اصولی، این پروژه می‌تواند در کاهش فشار بر منابع داخلی آب شیرین، به‌ویژه آب‌های زیرزمینی و سدهای در معرض خشکسالی، نقش مؤثری ایفا کند. به‌طور خاص، اگر آب شیرین‌شده صرفاً برای مصارف صنعتی و انرژی تخصیص یابد، می‌توان منابع آب شرب را برای نیازهای انسانی حفظ کرد.
مزایای بالقوه پروژه
1. کاهش فشار بر زاینده‌رود و آب‌های زیرزمینی اصفهان
2. تأمین آب پایدار برای صنایع بزرگ در اصفهان و مناطق مرکزی
انتقال آب به اصفهان از دریای عمان
3. افزایش تاب‌آوری در برابر تغییرات اقلیمی و خشکسالی‌های متوالی
4. هم‌راستایی با تجربه جهانی در مدیریت آب در مناطق خشک
چالش‌ها و دغدغه‌های زیست‌محیطی
یزدانی، کارشناس حوزه آب، با اشاره به وضعیت بحرانی منابع آبی کشور، تأکید کرده است که چنین پروژه‌هایی «راهکاری اجتناب‌ناپذیر» به‌ویژه برای استان اصفهان محسوب می‌شود.
چالش های انتقال آب عمان به اصفهان
با این حال، ارزیابی دقیق اثرات زیست‌محیطی، به‌ویژه در حوزه‌های دریایی و ساحلی، ضرورتی انکارناپذیر است.نقش سازمان‌هایی مانند سازمان حفاظت محیط‌زیست در بررسی آثار پروژه بر اکوسیستم دریایی دریای عمان، شوری خاک، مصرف انرژی و ردپای کربن، کلیدی خواهد بود.
چالش‌های اجرایی و اقتصادی
• هزینه‌های بالای احداث تأسیسات شیرین‌سازی و خطوط انتقال
• مصرف بالای انرژی برای فرآیند اسمز معکوس (RO)
• نیاز به هماهنگی گسترده بین نهادهای اجرایی، زیست‌محیطی و منطقه‌ای
• امنیت مسیر انتقال در مناطق خشک، کویری و گاه ناپایدار از نظر ژئوپلیتیکی
جمع‌بندی
طرح انتقال آب از دریای عمان به اصفهان، اگرچه بلندپروازانه و پرهزینه است، اما در شرایط خشکسالی مزمن و فرونشست زمین در مناطق مرکزی، به گزینه‌ای راهبردی تبدیل شده است. این پروژه تنها در صورتی موفق خواهد بود که با دقت فنی، ارزیابی محیط‌زیستی، شفافیت مالی و عدالت در تخصیص منابع همراه باشد
