در ماه‌های اخیر، آمارهای معتبر بین‌المللی نشان می‌دهند که چین واردات نفت خام از ایران را به‌صورت قابل‌توجهی افزایش داده است. این روند هم‌زمان با رشد تقاضای داخلی چین، کاهش ذخایر پالایشگاههای مستقل (teapots)، و تلاش این کشور برای تنوع‌بخشی به منابع انرژی خود شکل گرفته و موجب شده ایران به یکی از صادرکنندگان کلیدی نفت خام به چین تبدیل شود.
حجم صادرات؛ رکوردهای جدید
بر اساس گزارش شرکت‌های داده‌پرداز جهانی مانند ورتکسا و کپلر، متوسط واردات نفت چین از ایران در شش‌ماهه اول سال ۲۰۲۵ بین ۱.۳ تا ۱.۵ میلیون بشکه در روز تخمین زده می‌شود.
حجم بالای صادرات نفت ایران به چین
این رقم بالاتر از میانگین سال‌های گذشته است و ایران را در کنار کشورهای بزرگی مانند روسیه، عربستان و عراق قرار می‌دهد.
چرا چین به نفت ایران تمایل نشان داده است؟
افزایش صادرات نفت ایران به چین
- صرفه اقتصادی بالا: نفت ایران به دلیل شرایط خاص بازار و رقابت منطقه‌ای با تخفیف‌های قابل‌توجه عرضه می‌شود که برای خریداران چینی، به‌ویژه پالایشگاههای مستقل، بسیار جذاب است.
- نیاز به تنوع در منابع انرژی: چین در راستای سیاست‌های امنیت انرژی خود، به دنبال کاهش وابستگی به کشورهای خاص و ایجاد تنوع در شرکای تأمین نفت است. ایران با ظرفیت بالای تولید و موقعیت جغرافیایی مناسب، گزینه‌ای ایده‌آل برای این هدف است.
- روابط رو به رشد اقتصادی و سیاسی با ایران: طی سال‌های گذشته، چین و ایران در چارچوب توافقات بلندمدت همکاری‌های اقتصادی، از جمله در حوزه انرژی، روابط خود را توسعه داده‌اند. این همکاری‌ها نقش مهمی در گسترش صادرات نفت ایران به چین داشته است.
نقش پالایشگاههای مستقل چینی
بخش عمده‌ای از نفت ایران توسط پالایشگاههای کوچک و متوسط مستقر در استان‌های شرقی و جنوبی چین خریداری می‌شود.
نقش پالایشگاههای مستقل چین در واردات نفت ایران
این پالایشگاه‌ها که انعطاف‌پذیری بیشتری در انتخاب نوع خوراک دارند، ترجیح می‌دهند نفتی با کیفیت مناسب و قیمت پایین‌تر نسبت به رقبا تأمین کنند؛ و نفت ایران دقیقاً همین ویژگی‌ها را دارد.
تأثیرات اقتصادی بر ایران
افزایش صادرات نفت به چین به‌ویژه در شرایط خاص اقتصاد ایران، به معنای افزایش درآمدهای ارزی و تقویت تراز تجاری کشور است. هرچند بخشی از صادرات از مسیرهای غیرسنتی و قراردادی انجام می‌شود، اما اثر مثبت آن در رشد درآمدهای نفتی و تأمین کالاهای اساسی در کشور محسوس است.
نگاه کلان: چین، ایران و نظم جدید انرژی آسیا
افزایش تعاملات نفتی میان ایران و چین، فراتر از روابط تجاری، نشان‌دهنده تحول در معادلات ژئوپلیتیکی انرژی در آسیا است. چین با سیاست بلندمدت خود برای اطمینان از تأمین پایدار انرژی، در حال تثبیت نقش ایران به‌عنوان یکی از شرکای کلیدی خود در حوزه نفت و گاز است.
جمع‌بندی
روند رو به رشد خرید نفت ایران توسط چین نه‌تنها نشانه‌ای از ظرفیت بالای صادراتی ایران در بازار جهانی انرژی است، بلکه بازتاب‌دهنده راهبرد بلندمدت چین برای تأمین پایدار و اقتصادی انرژی نیز محسوب می‌شود. این همکاری می‌تواند در سال‌های آینده نقش مهمی در افزایش سهم ایران در بازار آسیا و همچنین تحکیم روابط اقتصادی تهران–پکن ایفا کند.
